Warto zapoznać się ze wskazówkami dotyczącymi eksploatacji opon Run Flat. Niewłaściwie użytkowane może bowiem przynieść więcej problemów niż korzyści. Przeczytaj, dlaczego warto korzystać z tej technologii.
System Run Flat zapewnia poczucie bezpieczeństwa na dłuższych trasach.Opona Run Flat – co to jest?
Historia opon Run Flat zaczęła się jeszcze przed II wojną światową. Dynamiczny rozwój tej technologii nastąpił w trakcie zmagań wojennych, zaś dalsze prace nad jej udoskonaleniem były prowadzone już po ich zakończeniu. Na szerszą skalę rozwiązanie to stosuje się w samochodach osobowych od końca lat 80.
Obecnie ogumienie Run Flat jest dość powszechne i cieszy się dużym uznaniem kierowców. Większość opon tego typu umożliwia jazdę po przebiciu przez 80 km z prędkością około 80 km/h (choć dostępne są też inne rozwiązania). Produkuje się je w oparciu o trzy główne rozwiązania technologiczne, które zostały opisane w dalszej części artykułu.
W ramach wprowadzenia do tematu zobacz poniższy film:
Czy warto kupić opony Run Flat?
Zastanawiając się nad zakupem opon Run Flat, warto przeanalizować ich zalety i wady.
Zalety | Wady |
|---|---|
bezpieczeństwo (brak ryzyka utraty panowania nad pojazdem po nagłym przebiciu) | wyższa cena i masa opony |
brak konieczności natychmiastowej wymiany koła (np. w niebezpiecznym miejscu) | pogorszenie komfortu (większy hałas oraz gorsze tłumienie nierówności) |
brak konieczności wożenia koła zapasowego (więcej miejsca w bagażniku) | sztywniejsze opony zużywają się szybciej |
większa odporność na uszkodzenia mechaniczne (np. po wjechaniu w dziurę lub uderzeniu w krawężnik) | nie każdy serwis wulkanizacyjny ma możliwości naprawienia opon Run Flat |
niektóre modele nie nadają się do naprawy – po przebiciu należy je wymienić | |
zdarzające się nieprawidłowe wskazania czujników ciśnienia w oponach |
Według powyższej tabeli można stwierdzić, że opony Run Flat mają więcej wad niż zalet. Są to jednak tylko pozory. Zdecydowaną wadą tego rozwiązania są wyższe koszty eksploatacji (cena, szybsze zużycie, trudniejszy montaż).
Aby system ten działał poprawnie, konieczne jest również posiadanie zamontowanych czujników TPMS, co generuje dodatkowe koszty. Jednak główna zaleta to praktycznie zerowe ryzyko wystrzału opony po przebiciu, a więc wysoki poziom bezpieczeństwa. W tym momencie warto postawić sobie pytanie: czy bezpieczeństwo kierowcy oraz pasażerów ma cenę?
Opony typu Run Flat montowane są przede wszystkim w luksusowych samochodach o dużej mocy. Właściciele takich aut często pokonują dłuższe trasy, poruszają się po drogach szybkiego ruchu i autostradach. Nietrudno sobie wyobrazić, co mogłoby się stać, gdyby doszło do przebicia zwykłego ogumienia i utraty panowania nad autem przy prędkości np. 140 km/h. W dalszym ciągu niewielu kierowców wie, jak reagować przy wystrzale opony podczas jazdy.
Opona z systemem Run Flat po przebiciu pozwala przejechać do 80 km z prędkością do 80 km/hJakie ciśnienie należy stosować w oponach Run Flat?
Wszelkie niezbędne wskazówki dotyczące prawidłowego użytkowania samochodu z oponami Run Flat znajdziemy w jego instrukcji obsługi. Przykładowo, dopuszcza się pompowanie takich opon azotem, ale nie wszyscy producenci pozwalają na korzystanie z preparatów uszczelniających małe przebicia. Podobnie, jak w przypadku ogumienia standardowego, najlepszym możliwym rozwiązaniem jest utrzymywanie ciśnienia na zalecanym przez producenta poziomie.
Zasady użytkowania opon Run Flat
1. | Samochód, w którym zamontowano opony Run Flat, musi mieć sprawne czujniki ciśnienia powietrza w kołach. Bez nich nie będziemy wiedzieli, że pojawił się problem. |
2. | Opony Run Flat mogą być stosowane wyłącznie w autach, które są do nich przystosowane. Elementy zawieszenia (np. w BMW zastosowano bardziej miękkie nastawy zawieszenia) oraz systemy wspomagania (ABS, systemy stabilizacji toru jazdy) są zaprojektowane i skalibrowane do współpracy wyłącznie z ogumieniem tego typu. Założenie zwykłych opon do samochodu przystosowanego do Run Flatów będzie skutkować jego nieprzewidywalnym zachowaniem przy dużej prędkości. |
3. | Montażu opon Run Flat należy dokonywać tylko w profesjonalnych serwisach wulkanizacyjnych wyposażonych w odpowiedni sprzęt. Ich zakładanie na zwykłej montażownicy najczęściej kończy się uszkodzeniem boku lub stopki opony. W rezultacie może to skutkować nieoczekiwanym wystrzałem przy dużej prędkości i zakończyć się groźnym wypadkiem. |
4. . | Zakłada się, że na oponach Run Flat można przejechać dystans ok. 80 km po przebiciu, z prędkością nieprzekraczającą 80 km/h. Warto pamiętać, że są to wartości uśrednione. Nie zawsze da się skorzystać z pełni możliwości tej technologii. |
5. | Producenci opon Run Flat odradzają przekraczanie maksymalnego zasięgu tych produktów. W wyjątkowych okolicznościach potrafią one jednak wytrzymać dużo więcej. Przy niskiej temperaturze otoczenia, po obniżeniu prędkości do 50 km/h, zasięg tego ogumienia może wzrosnąć nawet o 50% w porównaniu do warunków podawanych przez producenta. |
6. | Niektórzy producenci dopuszczają naprawę przebitych Run Flatów. Należy jednak pamiętać, że naprawiana opona przy kolejnym uszkodzeniu będzie miała zasięg skrócony już o kilkanaście kilometrów. |
7. | Gdy dojdzie do spadku ciśnienia, należy jak najszybciej dopompować uszkodzoną oponę. Ciśnienie po przebiciu najczęściej spada powoli. Dopompowanie koła zmniejszy ryzyko trwałego uszkodzenia opony. |
Objawy przebicia opony Run Flat
Objawy przebicia opony z systemem Run Flat nieco różnią się od uszkodzenia tradycyjnego ogumienia. Przede wszystkim jego skutki nie są tak gwałtownie odczuwalne, a jazda nie musi zostać niezwłocznie przerwana. Do najważniejszych symptomów możemy zaliczyć:
pojawienie się komunikatu ze strony czujników o spadku ciśnienia w kołach,
wzrost siły potrzebnej do obracania kierownicą (w przypadku uszkodzenia przedniego koła),
lekkie ściąganie auta na stronę uszkodzonej opony,
wzrost poziomu hałasu podczas jazdy,
wibracje lub wrażenie bicia kół przy prędkościach powyżej 90-100 km/h.
Opony zimowe Run Flat
Wielu kierowców zastanawia się, czy zimowe modele Run Flat nadają się do jazdy w tym wymagającym sezonie. Badania wykazują, że są one przystosowywane do poruszania się w trudniejszych warunkach nie gorzej, niż zwykłe ogumienie sezonowe. Wykorzystują bowiem te same rozwiązania technologiczne, co ich standardowe odpowiedniki. Jedyną wadą jest fakt, że opony zimowe Run Flat mają nieco twardszą strukturę, która może wpływać na komfort jazdy. Parametry bezpieczeństwa na ogół pozostają jednak bez zmian.
Uwaga!
Bardzo szkodliwy dla opon Run Flat jest wzrost temperatury podczas jazdy bez powietrza spowodowanej przebiciem. Najgorsze warunki to jazda w upale po dziurawej drodze oraz z dużym obciążeniem.
Technologie stosowane w oponach Run Flat
Opony Run Flat dzieli się na trzy rodzaje: o wzmocnionej konstrukcji, samouszczelniające oraz z pierścieniem nośnym.
Technologia | Opis | Przykłady |
|---|---|---|
Wzmocniona konstrukcja | W bocznych ściankach opony znajduje się gumowa wkładka, która pomaga w amortyzacji utraty ciśnienia. Wzmocniona jest także przylegająca do felgi stopka opony. Zastosowane rozwiązania sprawiają, że nagła utrata ciśnienia będzie niemal niewyczuwalna dla kierowcy. Dlatego, aby system pracował poprawnie, niezbędne jest posiadanie zamontowanych czujników pomiaru ciśnienia. |
|
Samouszczelniające | Opony mają wewnątrz dodatkową warstwę uszczelniającą. W momencie przebicia opony dziura zostaje uszczelniona, aby ustabilizować właściwy poziom ciśnienia. Wersje te są zdecydowanie cięższe od modeli standardowych (od 15 do 20 procent). Dodatkowo występowały problemy z wyważeniem kół. W rezultacie technologia ta nie znalazła szerszego zastosowania. |
|
Pierścień nośny | Technologia która polega na użyciu specjalnego pierścienia we wnętrzu opony. W sytuacji gwałtownej utraty ciśnienia, pierścień ten odgrywa rolę nośnika, a dodatkowo zapobiega zsuwaniu się opony z felgi. |
|
Opony Run Flat są wyposażone w specjalne wzmocnienia, umożliwiające jazdę bez ciśnienia (fot. Continental)Poszczególne technologie zostały szczegółowo opisane są poniżej:
DSST – Dunlop Self-Supporting Technology
- W użyciu od 1998 roku.
- W sytuacji spadku ciśnienia powietrza, masę pojazdu przejmuje opatentowana konstrukcja wzmocnionych ścian bocznych opony.
- Przyspieszenie, hamowanie czy kierowanie przy jeździe bez powietrza jest praktycznie nieodczuwalne.
- Opony DSST nadają się do montażu na standardowych felgach, po wyposażeniu auta w układ ostrzegania o spadku ciśnienia powietrza (zalecany Dunlop Warnair).
- Zasięg do 80 km/h z prędkością do 80 km/h.
EMT – Goodyear Extended Mobility Tire
- Funkcjonuje od 1992 roku.
- W razie spadku ciśnienia powietrza ciężar pojazdu przenoszony zostaje na wzmocnione boki opon.
- Koniecznością jest wyposażenie samochodu w system monitorowania ciśnienia powietrza w oponach (TPMS).
- Montaż opon serii EMT zalecana się jedynie w samochodach, których producent zaaprobował takie rozwiązanie seryjnie lub opcjonalnie.
- Dopuszcza się naprawę opon EMT jednak jedynie w sytuacji, gdy szkodzenie nastąpiło na powierzchni bieżnika, a nie ścian bocznych.
- Zasięg do 80 km z prędkością do 80 km/h (wyjątkiem są opony dedykowane do Chevroleta Corvette o wydłużonym zasięgu).
HRFS – Hankook RunFlat System
- Technologia wprowadzona w 2004 roku.
- Podstawą systemu są usztywnione wkładki w bokach opon.
- Wybór opon HRFS jest ograniczony do najdroższych samochodów luksusowych, sportowych i SUV.
- Zasięg do 80 km z prędkością do 80 km/h.
PAX – Michelin
- Rozwiązanie jest w użyciu od 1999 roku.
- Podporą jest wkładka z lekkiego tworzywa sztucznego osadzona na feldze, umieszczona wewnątrz opony, przenosząca pełne obciążenie w razie braku ciśnienia. Specjalna konstrukcja stopki uniemożliwia oddzielenie się opony od obręczy podczas jazdy.
- Kompletne koło z oponą systemu PAX waży średnio o 17 % więcej niż standardowe koło tego samego rozmiaru. Jednak sumaryczna waga kompletu kół PAX jest mniejsza niż pięciu kół standardowych (czterech plus zapasowego).
- W stosunku do opon z usztywnionymi bokami, opony serii PAX zachowują pełny komfort amortyzacji podczas jazdy, więc nie obciążają zawieszenia i obręczy kół dodatkową pracą. Właściwości jezdne podczas jazdy bez powietrza są jednak gorsze.
- Opony PAX wymagają dedykowanych obręczy kół.
- System PAX zapewnia zasięg do 200 km z prędkością do 88 km/h.
- Pierwszymi autami wyposażonymi seryjnie w system PAX na rynku europejskim były Renault Scenic (od lutego 2002 r.), Audi A8 (od grudnia 2002 r.), Rolls-Royce Phantom (od stycznia 2003 r.) i Audi A4 (od września 2004 r.).
- Obecnie firma Michelin już nie stosuje tego rozwiązania ze względu na wysokie koszty, ale samochody z takimi oponami można spotkać na rynku wtórnym.
RFT – Bridgestone Run Flat Tyre
- Technologia wykorzystywana od 1987 roku.
- Podstawą konstrukcji są usztywnione ściany boczne opony.
- Do pierwszej generacji RFT zalicza się opony produkowane w latach 1987-2004. Najważniejszą cechą drugiej generacji (od 2005 r.) jest poprawiona konstrukcja ścian bocznych, w której poprawiono komfort wybierania nierówności. Trzecia generacja (od 2009 r.) ma dodatkowo usprawnione chłodzenie ścian bocznych. Jeśli przyjąć, że wskaźnik wzrostu temperatury po spadku ciśnienia w oponach RFT pierwszej generacji wynosił 100 %, to przy drugiej generacji spadł do 85 %, a w trzeciej do zaledwie 42 %. Poprawie ulega również komfort wybierania nierówności. Jeśli przyjąć, że sztywność opony klasycznej wynosi 100 %, to w RFT I sięgała 120 %, w RFT II wynosi 115 %, a RFT III tylko 105 %.
- Bridgestone zaleca, aby w parze z oponami RFT stosować obręcze kół typu EH2. Możliwy jest ich montaż również na obręczach standardowych.
- Dopuszcza się awaryjną naprawę opony RFT w razie przebicia na powierzchni bieżnika, jednak powinna być jak najszybciej wymieniona na nową.
- Samochód z oponami RFT powinien być wyposażony w system monitorowania ciśnienia powietrza w oponach (TPMS).
- Maksymalny zasięg do 80 km z prędkością do 80 km/h.
RSC – BMW Runflat System Component
- W użyciu od 1999 roku.
- To nie tylko opony, ale cały system pozwalający na jazdę bez ciśnienia: składa się z ogumienia o wzmocnionych bokach (np. Michelin ZP), obręczy kół EH2 o konstrukcji zapobiegającej oddzieleniu się opony od stopki przy braku ciśnienia oraz z systemu monitorowania ciśnienia powietrza w oponach.
- Maksymalny zasięg do 150 km z prędkością do 80 km/h.
SSRF – Pirelli Self-Supporting Run Flat
- Pirelli rozwijało swój program badawczy współpracując z marką Goodyear.
- System SSRF opiera się na usztywnionych ścianach bocznych opon.
- Zaleca się montaż opon SSRF na obręczach EH2, jakkolwiek dopuszcza się ich założenie na obręcze standardowe. Samochód musi być wyposażony w system monitorowania ciśnienia powietrza (TPMS).
- Pierwszym modelem wyposażonym w system umożliwiający jazdę bez ciśnienia były 17-calowe opony Scorpion BK zaprojektowane specjalnie dla terenowego luksusowego Lamborghini LM-002, produkowanego od 1986 r.
- Przebita opona SSRF powinna być wymieniona na nową, producent nie dopuszcza jej naprawy.
- Maksymalny zasięg do 80 km/h z prędkością do 80 km/h.
SSR – Continental Self-Supporting Runflat
- Technologia wykorzystuje wzmocnione ściany boczne opon.
- Opony SSR nadają się do montażu na większości standardowych obręczy. Samochód musi być jednak wyposażony w system monitorowania ciśnienia powietrza z czujnikami mocowanymi na felgach.
- Opony SSR nie nadają się do naprawy po jeździe bez powietrza.
- Maksymalny zasięg do 80 km z prędkością do 80 km/h.
TRF – Toyo Run Flat
- Sztywne wkładki w bokach opon przenoszą obciążenie w razie spadku ciśnienia powietrza.
- Specjalna konstrukcja stopki zabezpiecza oponę przed zsunięciem się z obręczy.
- Dodatkowa warstwa kordu w bokach jest odporna na wysoką temperaturę.
- TRF wymaga posiadania systemu monitorowania ciśnienia powietrza w oponach.
- Zasięg do 80 km z prędkością do 88 km/h.
XRP – Kumho eXtended Run-Flat Performance
- Rozwiązanie funkcjonuje od kwietnia 2006 roku.
- System wykorzystuje wzmocnione ściany boczne opon.
- Unikalna konstrukcja stopki zabezpiecza przed zsunięciem się opony z felgi.
- Specjalna mieszanka gumy ma zwiększoną odporność na wysoką temperaturę.
- Opony XRP można zastosować w każdym samochodzie osobowym.
- Dla poprawnego działania systemu czujniki ciśnienia powietrza i temperatury mocuje się na obręczach kół.
- Zasięg do 80 km z prędkością do 80 km/h.
ZP – Michelin Zero Pressure
- Rozwiązanie wykorzystywane od 1995 roku.
- Po spadku ciśnienia powietrza opona opiera się na usztywnionych bokach.
- Opony ZP mogą być używane jedynie w samochodach, które projektowano z myślą o współpracy z oponami Run Flat i wyposażonych w obręcze dedykowane dla ZP. W tym systemie produkowane są modele Primacy HP, Pilot Sport oraz Pilot Alpin.
- W przypadku uszkodzenia więcej niż jednej opony, zaleca się przerwać podróż.
- Producent nie dopuszcza się naprawy opony po jeździe bez powietrza.
- Zasięg do 80 km przy prędkości do 80 km/h. W oponach oznaczonych dodatkowo "SR" zasięg jest wydłużony do 112 km (70 mil).
ZPS – Yokohama Zero Pressure System
- Stosunkowo nowe rozwiązanie, funkcjonuje od 2009 roku w modelu ADVAN Sport.
- System wykorzystuje usztywnione ściany boczne opon wykonane z kompozytu ograniczającego wzrost temperatury.
- Warstwa specjalnego wypełniacza pomiędzy usztywnieniem a stopką zwiększa komfort podróżowania w normalnych warunkach. Daje również pewność osadzenia opony na obręczy podczas jazdy bez ciśnienia.
- Sześciokątny w przekroju kształt drutówki zabezpiecza stopkę przed jej zsunięciem się z obręczy.
- Czujniki ciśnienia powietrza ("G Sensor" Vehicle Behaviour Detection System) umieszczone w kołach.
- Zasięg do 80 km z prędkością do 80 km/h.
RunForward – Pirelli
- Rozwiązanie wprowadzone w 2023 roku
- Po przebiciu opona przenosi ciężar na wzmocnione ściany boczne
- Zasięg do 40 km/h z prędkością do 80 km/h
- System jest łączy w sobie właściwości tradycyjnych opon szosowych i wersji Run Flat
- Opona gwarantuje niższy poziom emitowanego hałasu w porównaniu z tradycyjnymi wersjami Run Flat
- Technologia dostępna jak na razie tylko w modelu P ZERO E
Opony Run Flat mają bardzo długą historię (fot. Pirelli)
Historia opon Run Flat
Przedwojenne początki
1934 – rok, w którym marka Goodyear wprowadza do sprzedaży technologię LifeGuard. Polegała ona na umieszczeniu dodatkowej nylonowej dętki wewnątrz opony. W razie wystrzału czy przebicia opony mogła na krótko przejąć całe obciążenie. System ten zapobiegał gwałtownym spadkom ciśnienia powietrza, jednak nie pozwalał dojechać daleko. Dodatkowa dętka stopniowo uwalniała powietrze, zapewniając odpowiednią ilość czasu, by znaleźć bezpieczne miejsce do wymiany koła.
Wojna motorem postępu
1941 – Departament Obrony USA ogłasza konkurs dla producentów ze Stanów Zjednoczonych na opracowanie opony, która będzie zdolna do dalszej jazdy po przebiciu przez kolejne 75 mil (120 km). Wcześniejsze rozwiązania zaprezentowane przez francuskie i niemieckie koncerny – modele, które wypełniono gumową pianką – dobrze spisywały się podczas bitew, gdy samochód nie pokonywał tak dużych dystansów, a większość czasu spędzał na polu bitwy jako strzelnica. Niestety, nadawały się one do wymiany już po kilku-, kilkunastu setkach kilometrów normalnej eksploatacji. Pomysł na ogumienie z usztywnionymi ściankami bocznymi pochodzący z Wielkiej Brytanii pozwalał natomiast na pokonanie nawet 50 mil (80 km) bez powietrza.
Grudzień 1941 – Finał konkursu odbywa się na drodze łączącej Miami i Tampę (Floryda) "Tamiami Trial", która biegnie przez bagna Everglades. Wyniki testu nie wypadły zbyt pomyślnie. Najlepsza opona wytrzymała zaledwie 22 mile (35 km). Prace konstruktorów nie poszły jednak na marne. Amerykańskie wojsko rozwijało we własnym zakresie zaprezentowane technologie wzmocnienia ścian bocznych, nie szczędząc przy tym środków na dalszy rozwój projektu. Zdołano wydłużyć maksymalny przebieg opon przy jeździe z zerowym ciśnieniem aż do 150 mil (240 km). Wykorzystanie innowacyjnego ogumienia w nowoczesnych pojazdach militarnych było jedną z przyczyn sukcesu wojsk amerykańskich w czasie działań w Europie.
Dynamiczny rozwój
1955 – Goodyear przedstawia oponę z wewnętrzną wkładką (Captive Air Shield) z tworzywa, która ma za zadanie przejąć obciążenie w razie utraty ciśnienia powietrza. Zapewnia ona bezpieczny zasięg do 160 km przy poruszaniu się z prędkością do 80 km/h. Modele serii Double Eagle z opcjonalnymi wkładkami LifeGuard Safety Spare kilka lat później są reklamowane jako opony „wyposażone we wbudowane koło zapasowe”. Popularność tego rozwiązania ogranicza wysoka cena.
1958 – Chrysler proponuje opony ze wzmocnionymi bokami wyprodukowane przez firmę US Royal, które są zdolne do jazdy bez powietrza na krótkim odcinku.
1965 – Samochody formuły NASCAR zostają wyposażone w opony z systemem Lifeguard Racing Shield pomysłu inżynierów Goodyeara. System ten jest stosowany z powodzeniem do dziś.
Październik 1973 – Austriacka firma Polyair (obecnie potentat w dziedzinie produkcji poduszek pneumatycznych do samochodów ciężarowych) prezentuje oponę z usztywnionymi ściankami bocznymi, wykonaną z innowacyjnego rodzaju poliuretanu. Materiał ten zachowuje elastyczność jak guma, jednak przejawia cztery razy większą odporność na zużycie. Propozycja Polyair jest lżejsza od tradycyjnej opony o ok. 30%, a dzięki bardzo dużej wytrzymałości mieszanki nie wymaga dodatkowych wzmocnień. Co więcej, produkowana tańszą metodą odlewu ciśnieniowego i może przejechać bez powietrza do 100 km z prędkością ok. 70 km/h. Model nagrzewa się znacznie wolniej i w nie tak znacznym stopniu jak opona zbudowana na bazie tradycyjnej gumy syntetycznej dzięki znacznemu obniżeniu tarcia śródmolekularnego nowej mieszanki. Wadą tego modelu była dużo gorsza przyczepność na mokrej jezdni w porównaniu ze standardowym ogumieniem.
1978 – Goodyear przedstawia oponę SST (Self Supporting Tyre) z usztywnionymi bokami przenoszącymi obciążenie po spadku ciśnienia, zbliżoną do współcześnie nam stosowanych modeli Run Flat. Dopuszczalny zasięg podróży po jej przebiciu to 40 mil (64 km) z prędkością do 40 mph (64 km/h).
Run Flat współcześnie
1987 – Porsche 959 jest pierwszym samochodem wyposażonym fabrycznie w opony Run Flat (Bridgestone RE71). Dzięki temu można przejechać odcinek do 100 km z prędkością do 60 km/h.
1997 – Opony Run Flat Goodyear Eagle F1 GS-EMT znajdują się na wyposażeniu standardowym w samochodzie Chevrolet Corvette, dzięki czemu zapewniają zasięg sięgający 320 km z prędkością do 88 km/h, przy temperaturze zewnętrznej 22 st. C po przebiciu opony.
Kwiecień 1998 – Michelin prezentuje system PAX.
Grudzień 1999 – Roadster Z8 to pierwsze modele BMW, które wyposażono seryjnie w system RSC (dedykowane felgi EH2, opony Run Flat oraz czujniki ciśnienia powietrza).