Piasta koła – wszystko, co powinieneś wiedzieć

Wprowadzenie samochodu w ruch możliwe jest dzięki kilku elementom. Umożliwia to m.in. piasta koła. Ten na co dzień niewidoczny element łączący się z osią półnapędową, nie tylko umożliwia ruch obrotowy koła, ale także odpowiada za stabilne połączenie felgi z pojazdem. Dlaczego jest on tak ważny, z czego się składa oraz jak rozpoznać jego pierwsze oznaki uszkodzenia? 

Piasta koła jest jednym z elementów umożliwiających ruch obrotowy

Czym jest piasta koła?

Piasta koła to jeden z najważniejszych elementów układu jezdnego, pełniący funkcję łącznika między kołem a zawieszeniem pojazdu. Ta z pozoru prosta w budowie część to precyzyjnie zaprojektowany komponent, który umożliwia płynny obrót koła. Jednocześnie odpowiada on za przenoszenie obciążeń na inne części samochodu. Piasta przymocowana jest do zwrotnicy lub osi pojazdu. Do niej zaś, za pomocą śrub lub nakrętek, przymocowuje się felgę. By móc w pełni wykonywać swoje zadanie, piasty kół muszą być wykonane z materiałów odpornych na duże obciążenia, działanie wysokich temperatur oraz warunki atmosferyczne.

Za co odpowiada piasta koła?

Piasta w kole samochodowym to niepozorna, ale niezwykle istotna część, która łączy tradycyjną mechanikę z nowoczesnymi technologiami. W pełni sprawna podnosi bezpieczeństwo oraz wygodę kierowców. Bardzo często odgrywa ona rolę nośnika zaawansowanych układów wspomagania, takich jak czujniki prędkości w systemach ABS (Anti-lock Braking System) czy ESP (Electronic Stability Program). Czujniki te monitorują prędkość obrotową koła, co umożliwia systemom elektronicznym precyzyjne sterowanie hamowaniem i utrzymaniem stabilności pojazdu.

Do najważniejszych funkcji piasty można zaliczyć:

• podtrzymywanie koła – dzięki niej możliwe jest jego stabilne zamocowanie do zawieszenia;
• zapewnienie płynnego obrotu – to właśnie ten element sprawia, że koło może obracać się z minimalnym tarciem;
• przenoszenie obciążeń – piasta koła w samochodzie przenosi siły generowane podczas jazdy, hamowania czy skręcania;
• integracja z systemami bezpieczeństwa – czujniki w piaście wspierają działanie systemów takich jak ABS czy ESP.

Budowa piasty koła samochodowego

W zależności od zastosowania (oś napędowa czy bierna) oraz konstrukcji pojazdu, budowa piasty może różnić się kilkoma szczegółami. Jej podstawowe elementy pozostają jednak zawsze niezmienne. Kluczową częścią tego komponentu są łożyska, które zapewniają minimalizację tarcia podczas obrotu koła. To właśnie dzięki nim ruch jest płynny, a żywotność podzespołów współpracujących, takich jak opony czy części zawieszenia, wydłuża się.

Typowa piasta koła samochodu składa się z:

• korpusu piasty — to główna część całej konstrukcji, do której mocowane jest koło;
• łożysk — kluczowy element zapewniający płynny ruch obrotowy;
• mocowania — miejsca, do których przykręcane są śruby montażowe;
• czujników (opcjonalnie) — wbudowany w piaście koła czujnik, np. dla systemów ABS/ESP, które monitorują prędkość obrotową koła.

Różnice między piastą przednią i tylną

Piasta koła przedniego oraz piasta koła tylnego różnią się nieco swoją konstrukcją, oraz dodatkowymi funkcjami ze względu na różne obciążenia czy role tych osi, na których są założone. Wersje montowane na przedzie są bardziej złożone ze względu na konieczność współpracy z układem kierowniczym oraz napędem, podczas gdy tylne mogą być prostsze, jeśli nie przenoszą napędu.

Piasta koła przedniego zazwyczaj jest zintegrowana z układem kierowniczym. W przypadku pojazdów przednionapędowych zawiera również mechanizm przegubowy (np. półosie przegubowe) odpowiedzialny za przenoszenie momentu obrotowego z silnika na koła. Jest ona także częściej narażona na większe działanie siły bocznej ze względu na skręt kół.  

Analogicznie jest w pojazdach tylnonapędowych. Piasta koła tylnego przenosi moment obrotowy z wału napędowego. W autach dostawczych lub SUV-ach bywa masywniejsza, ponieważ tylna oś częściej przenosi większe obciążenie związane z masą przewożonych towarów lub pasażerów. Natomiast w pojazdach FWD lub 4x4 pełni bierną rolę.

Rodzaje piast kół samochodowych

Z biegiem lat i rozwojem motoryzacji, także budowa piasty ulegała ewolucji. Obecnie możemy wyróżnić dwa podstawowe typy: wersję zintegrowaną oraz dzieloną. Różnią się one od siebie nie tylko budową, ale także sposobem montażu. Oto podstawowe różnice:

Piasta zintegrowana: jest to obecnie najczęściej spotykany rodzaj montowany we współczesnych samochodach. W tym rozwiązaniu zarówno łożyska, jak i czujniki są zintegrowane w jednym module. To znacznie ułatwia montaż części, wpływa na jej niższą masę oraz zwiększa trwałość całego układu.

Piasta dzielona: spotykana raczej w starszych samochodach oraz niektórych pojazdach użytkowych. W tej wersji część składa się z oddzielnych komponentów, co pozwala na łatwiejszą wymianę poszczególnych elementów. Wiąże się to jednak z bardziej skomplikowanym montażem oraz regulacją.

Objawy uszkodzenia piasty koła

Podobnie jak inne części eksploatacyjne samochodu, piasta koła z czasem ulega zużyciu lub uszkodzeniu. Jej awaria może prowadzić do poważnych problemów, takich jak nadmierne drgania, hałas podczas jazdy, a w skrajnych przypadkach – utrata stabilności samochodu. Oto najczęstsze objawy, które mogą wskazywać na pojawienie się problemu:

• nietypowe dźwięki – szumy, zgrzyty lub stukoty dochodzące z okolicy koła mogą sugerować uszkodzone łożysko;
• luz na kole – wyczuwalny luz podczas poruszania kołem w górę i w dół lub na boki może oznaczać problem z piastą;
• drgania kierownicy – szczególnie podczas jazdy z większą prędkością odczuwalne będą wyraźne drgania na kierownicy;
• nierównomierne zużycie opon – uszkodzona piasta może prowadzić do niewłaściwego ustawienia kół, a w rezultacie do powstawania zjawiska ząbkowania opon;
• awaria systemu ABS – usterka czujnika w piaście może skutkować zapaleniem kontrolki na desce rozdzielczej.

Najczęstsze przyczyny uszkodzenia piasty w kole samochodowym

Regularna eksploatacja samochodu prowadzi do zużywania się wielu części. Tak samo jest w przypadku piasty kół. Ich usterki wynikają z różnych czynników. Do najpopularniejszych przyczyn nieprawidłowego funkcjonowania tego komponentu możemy zaliczyć:

• naturalne zużycie – łożyska piasty są narażone na duże obciążenia, co ostatecznie prowadzi do ich zużycia;
• nieprawidłowy montaż – zbyt mocne dokręcenie śrub koła lub niewłaściwa wymiana koła mogą uszkodzić ten element;
• uszkodzenia mechaniczne – dochodzi do nich najczęściej np. w wyniku uderzenia w krawężnik lub dziurę na drodze;
• korozja – problem ten spotykany jest szczególnie w starszych pojazdach; długotrwałe wystawienie na działanie zmiennych warunków atmosferycznych, może powodować pojawienie się ognisk rdzy.

Co zrobić w przypadku uszkodzenia piasty koła?

Jeżeli zaobserwowaliśmy niepokojące sygnały, które mogą świadczyć o awarii piasty, powinniśmy jak najszybciej podjąć działania. Tak istotny element układu jezdnego musi być w pełni sprawny, by zachować odpowiedni poziom bezpieczeństwa na drodze. Co więcej, szybka reakcja na objawy uszkodzeń pozwolą uniknąć poważniejszych problemów i kosztownych napraw.

Najlepszym sposobem na zdiagnozowanie usterki będzie wizyta u zaufanego mechanika. Proces wymiany tej części jest stosunkowo skomplikowany i zazwyczaj wymaga specjalistycznych narzędzi, dlatego lepiej nie podejmować się tego zadania samemu.