Wymiana amortyzatorów – co musisz wiedzieć?

Nikt nie lubi, gdy podczas jazdy coś stuka. Niepokojące odgłosy to jednak zazwyczaj nie tylko problem natury akustycznej – hałasy w zawieszeniu oznaczają, że czas dokładniej sprawdzić jego stan. Często powodem są amortyzatory, będące kluczowym elementem układu jezdnego. Bez nich auto podskakiwałoby na drodze jak piłeczka pingpongowa, a pokonywanie zakrętów byłoby prawdziwym wyzwaniem. W tym artykule zajmiemy się najważniejszymi zagadnieniami związanymi z ich eksploatacją.

Wymiana amortyzatorów prędzej czy później czeka większość kierowców. (Foto: Wyważony serwis) 

Czym są amortyzatory samochodowe?

To elementy ściśle współpracujące ze sprężynami. Ich zadaniem jest pochłanianie drgań i wstrząsów podczas jazdy, pozwalając na płynną pracę wahaczy. Dzięki temu nie tylko zapewniają komfort podróżowania, ale także zapobiegają odrywaniu się kół od ziemi i pomagają w równomiernym rozkładaniu obciążenia.

Jakie są rodzaje amortyzatorów w samochodach?

Najczęściej spotyka się tradycyjne amortyzatory olejowe, w których funkcję tłumiącą pełni płyn. To sprawdzone, tanie i co ważne bardzo wytrzymałe rozwiązanie.

W przypadku wyższych modeli aut stosuje się coraz częściej technologię olejowo-gazową. W uproszczeniu takie amortyzatory nazywa się gazowymi. Poza olejem hydraulicznym znajduje się w nich komora o zmiennej objętości wypełniona azotem. Różnica w ściśliwości obu substancji przekłada się na progresywną charakterystykę ugięcia – wyposażone tak auto zapewnia dobre tłumienie przy drobnych nierównościach, a także dużo szybciej reaguje na nagłe zmiany kierunku i prowadzi się pewniej. Wadą tego rozwiązania są jednak koszty oraz podatność na uszkodzenia.

W użyciu są także amortyzatory o zmiennej charakterystyce tłumienia. Pozwalają one przełączać sposób pracy zawieszenia – z komfortowego na sportowy – za pomocą jednego przycisku na desce rozdzielczej. Zazwyczaj uzyskuje się tę możliwość, stosując płyn magnetoreologiczny, który zmienia gęstość pod wpływem przepływającego prądu.

Konstrukcja amortyzatorów

Choć o działaniu i jakości decyduje wiele czynników, to ogólna budowa niemal wszystkich amortyzatorów jest taka sama. Szczelny metalowy cylinder zawiera środek generujący opór, zazwyczaj wspomniany wcześniej olej. W cylindrze porusza się tłok połączony z tłoczyskiem, czyli (w uproszczeniu) popychaczem opartym o wahacz, który przekazuje energię uderzenia z koła. Aby oszczędzić miejsce i zapewnić optymalną pracę, amortyzatory często montuje się wewnątrz sprężyn śrubowych.

O ile zazwyczaj wymiana amortyzatora nie jest specjalnie skomplikowana, to już konieczność zastosowania wytrzymałych materiałów i idealnego spasowania sprawiają, że koszt części może zaskoczyć.

Konstrukcja amortyzatorów składa się z kilku ważnych elementów. (Foto: Wyważony serwis)

Dlaczego należy wymieniać amortyzatory w samochodzie?

Powodów jest kilka i nie tyczą się one wyłącznie uciążliwych dźwięków, gdy amortyzator stuka na dziurach. Korzystając z auta, z czasem odnotujesz spadek komfortu jazdy. Charakterystyczne „dobicie” na dużych nierównościach, wibracje – to też nic przyjemnego. Ważniejsze jest jednak bezpieczeństwo.

Pogorszenie jakości pracy amortyzatorów wpływa negatywnie na prowadzenie samochodu, szczególnie w zakrętach. Do tego może uszkodzić inne elementy układu jezdnego. Stopniowo „rozjeżdża się” też geometria, co sprawia, że konieczne będzie ustawianie zbieżności kół, oczywiście po wymianie uszkodzonego elementu. Poza tym opony zaczynają zużywać się nierównomiernie, a ich przyczepność spada.

Co ile wymiana amortyzatorów to konieczność?

Jest to oczywiście kwestia indywidualna, zależna od modelu samochodu, jakości zamontowanych części oraz stylu jazdy kierowcy, nie mówiąc już o intensywności użytkowania i stanie dróg.

W dużym uogólnieniu można przyjąć, że zarówno przednie i tylne amortyzatory mają przewidzianą żywotność na około 60-100 tysięcy kilometrów. Górne wartości dotyczą bardzo dobrej jakości komponentów, szczególnie w nowych samochodach, choć przy agresywnej lub nieostrożnej jeździe dystans ten może się skrócić. 

Stan amortyzatorów należy sprawdzać raz w roku lub co 20 000 kilometrów. Specjaliści zalecają wymianę amortyzatorów co 80 000-100 000 kilometrów. Regularna kontrola z pewnością pomoże zapewnić ich prawidłowy stan – radzą mgr inż. Krzysztof Burcza oraz inż. Zygmunt Wereszczyński z Zespołu Szkół nr 10 w Koszalinie.

Jakie są objawy uszkodzonych amortyzatorów?

Typowe oznaki zużycia można dość łatwo zaobserwować na wczesnym etapie i zapobiec dalszym zniszczeniom. Poniżej kilka typowych znaków, że coś może być na rzeczy.

Hałas amortyzatorów w samochodzie

Klasyka gatunku. Charakterystyczne tępe uderzenia przy przejeżdżaniu przez nierówności, dochodzące od strony jednego koła to niezawodny sygnał, że czas skontrolować zawieszenie. Jak sprawdzić, czy amortyzator stuka? Najlepiej poproś o pomoc drugą osobę do „nasłuchu” i przejedź się po kilku różnych nawierzchniach, zwracając uwagę na wspomniane dźwięki.

Pogorszenie komfortu jazdy przez amortyzację

Wszelkiego rodzaju wibracje na kierownicy i nadwoziu (na przykład skrzypienie kokpitu), trzęsienie czy bolesne „dobicia” to symptomy, które nie powinny być ignorowane. Warto poszukać ich przyczyny jeszcze zanim zaczną dawać się mocno we znaki.

Przechyły nadwozia i gorsze prowadzenie przez zużyte amortyzatory

Jeśli czujesz, że Twoje auto zaczyna reagować z opóźnieniami na ruchy kierownicą i gorzej trzyma się w zakrętach, czas udać się do serwisu. Charakterystyczne jest też pochylanie się nadwozia na boki (kołysanie) oraz wyraźnie narastające nurkowanie przodu przy hamowaniu, choć to ostatnie niełatwo zweryfikować.

Objawy wylanego amortyzatora

Plama oleju pod samochodem to zawsze niepokojąca sprawa. Jeśli znajduje się w okolicach koła, najlepiej je odkręcić i dokładnie obejrzeć zawieszenie. Olej błyskawicznie zbiera brud, więc jeśli znajdziesz ślady płynu oblepione kurzem na amortyzatorze i elementach pod nim, masz winnego. Upewnij się jednak, że nie jest to plama oleju silnikowego.

Problemy ze zbieżnością, a amortyzatory

Wspominaliśmy wcześniej o związku zużycia amortyzatora z kątami zawieszenia. Często spotykanym objawem kłopotów z amortyzacją jest ściąganie samochodu na jedną stronę w czasie jazdy oraz przyspieszone zużycie ogumienia, a w szczególności ząbkowanie opon.

Jak wymienić amortyzatory w samochodzie?

Należy zacząć od tego, że zdecydowanie zalecamy powierzenie tej czynności profesjonalnym mechanikom. Szczególnie wymiana amortyzatorów na przód wymaga doświadczenia i odpowiednich narzędzi, a nieumiejętne obchodzenie się ze sprężyną może być niebezpieczne, podobnie jak błędy popełnione przy montażu.

Jak wymienia się amortyzator? W każdym modelu samochodu czynność ta może przebiegać nieco inaczej, ale w wypadku popularnych konstrukcji z napędem na przednie koła wygląda dość podobnie. Zaczyna się od unieruchomienia auta oraz ściągnięcia felgi od strony, gdzie ma dojść do naprawy.

Wymiana amortyzatorów z przodu i z tyłu wymaga uprzedniego zdjęcia kół. (Foto: Wyważony serwis)

W teorii wymiana amortyzatorów tył jest prosta – są one najczęściej zamontowane w pewnym oddaleniu od innych elementów zawieszenia i wystarczy je odkręcić, a potem zastąpić nowymi. Z przodu sytuacja jest bardziej skomplikowana. Trzeba zdemontować całą kolumnę McPhersona, czyli zestaw sprężyna + amortyzator. Konieczne jest też odłączenie stabilizatora i drążka kierowniczego. Następnie odkręca się dolne mocowanie przy piaście, a później górne (najczęściej trzy śruby na kielichu w komorze silnika).

Kolejny etap to zdjęcie sprężyny – potrzebne są do tego specjalne ściągacze i nieco wprawy. Dopiero po ściśnięciu nimi sprężyny można odkręcić górny dekiel i zastąpić amortyzator nowym. Przy okazji sprawdza się też stan łożyska – zużywa się ono w podobnym tempie co amortyzator, a to dobry moment, aby się nim zająć.

Amortyzator stanowi jeden z elementów zawieszenia, a układ musi być rozpatrywany całościowo, należy więc sprawdzić wszystkie jego elementy. Sprawdzanie amortyzatorów w warunkach domowych jest doraźnym rozwiązaniem i nie wykaże ukrytych wad występujących w układzie zawieszenia. Niezbędna jest zatem wizyta w profesjonalnym serwisie, który kompleksowo sprawdzi stan pojazdu – radzą specjaliści z koszalińskiej Samochodówki.

Ile trwa wymiana amortyzatorów u mechanika?

O ile w typowym samochodzie sama wymiana trwa zazwyczaj od 2 do 4 godzin (w przypadku tyłu czasem jest to nawet mniej niż godzina), to należy doliczyć czas potrzebny na zamówienie i dostarczenie części. Trzeba się więc przygotować na to, że auto pozostanie w warsztacie przez 2-3 dni nie licząc czasu w kolejce prac.

Ile kosztuje wymiana amortyzatorów?

Rozpiętość kosztów jest ogromna i zależy od klasy auta, jakości komponentów, warsztatu wykonującego usługę, a nawet rejonu kraju. 

Dobrym przykładem typowej naprawy będzie wymiana amortyzatorów w Citroenie C4 Picasso. Jest stosunkowo prosta, a na rynku nie brak zamienników. Koszt robocizny zaczyna się na poziomie około 50-120 zł, a ceny części zaczynają się nieco powyżej 100 zł. Z powodów, o których pisaliśmy przy opisie samej czynności serwisowej, zazwyczaj wymiana amortyzatorów z przodu jest droższa zarówno pod kątem kosztów pracy, jak i komponentów. 

Drożej będzie w wypadku aut z zaawansowanym zawieszeniem. Dla przykładu – jeśli czeka Cię wymiana amortyzatorów w Oplu Insignia z pakietem FlexRide, to należy przygotować około 1000 zł na każdy z nich ze względu na ich adaptacyjny charakter. W przypadku modeli sportowych lub tuningowanych koszty są jeszcze większe.

Tak jak w większości wypadków, przy eksploatacji auta nie warto przesadnie oszczędzać – prędzej czy później słabość najtańszych zamienników lub usługi fachowców o złej sławie odbiją się negatywnie na stanie całego pojazdu. Dobrze przy nich stawiać na sprawdzone warsztaty i części dobrej jakości. To inwestycja, która z pewnością się zwróci.

FAQ

Na koniec warto poruszyć jeszcze kilka kwestii, które często budzą wątpliwości kierowców.

Czy można wymienić tylko jeden amortyzator?

Raczej nie. Ze względu na to, jak wpływają na charakterystykę prowadzenia auta, niemal zawsze wymienia się je parami, wielu producentów oferuje je też w pakietach. Wyjątkiem są sytuacje, gdy uszkodzeniu uległ niemal nowy element – takie przypadki rozpatruje się indywidualnie.

Zepsuty amortyzator – czy można jeździć mimo to?

Jeśli podejrzewasz, że doszło do uszkodzenia czy też zużycia amortyzatora, nie odwlekaj wizyty w serwisie. Oczywiście ostrożne przejechanie kilku kilometrów do warsztatu nie zmieni wiele. Musisz mieć jednak świadomość, że ignorując sygnały wysyłane przez auto niszczysz resztę zawieszenia, a do tego stwarzasz zagrożenie dla siebie i innych, nie warto więc przekładać konsultacji ze specjalistą.

Jakie amortyzatory najlepiej wybrać?

To niezwykle złożone zagadnienie, dlatego o pomoc w doborze części warto poprosić fachowca w serwisie. Do typowego użytkowania coraz częściej poleca się modele gazowe nieco powyżej średnich cen. Wpłyną one na komfort jazdy, a długi czas eksploatacji przełoży się na niższe koszty serwisu całego zawieszenia.