Olej silnikowy oraz filtr oleju — wszystko, co powinieneś wiedzieć

Systematyczna wymiana oleju powinna stać się nawykiem każdego kierowcy. Jest to jeden z najważniejszych płynów eksploatacyjnych w pojeździe, wpływających na funkcjonowanie i żywotność silnika. Warto także pamiętać o każdorazowym montażu nowego filtra oleju, który pozwoli zachować czynnik smarujący w dobrym stanie przez dłuższy czas. Jaką funkcję pełni olej samochodowy, jak często go wymieniać oraz po czym poznać, że uległ on już zużyciu? Odpowiadamy!

Olej silnikowy jest jednym z najważniejszych płynów eksploatacyjnych w aucie. (Fot. Wyważony Serwis)

Co to jest olej silnikowy?

Olej samochodowy to czynnik smarujący, obecny w misce olejowej pojazdów mechanicznych – między innymi aut osobowych. Składa się z bazy mineralnej, syntetycznej lub mieszanej oraz dodatków, takich jak detergenty i dyspergatory, substancje smarnościowe, przeciwutleniacze, antyspieniacze, depresatory i modyfikatory lepkości.

Jaka jest rola oleju silnikowego?

Olej do auta to smar, który ma na celu ograniczenie tarcia pomiędzy sąsiadującymi ze sobą ruchomymi elementami jednostki napędowej.

Podstawowym zadaniem oleju silnikowego jest wytworzenie cienkiej warstwy tzw. filmu olejowego pomiędzy współpracującymi ze sobą powierzchniami części mechanizmów silnika, przede wszystkim tłoka w cylindrze, mechanizmu tłokowo-korbowego i rozrządu. Dzięki odpowiedniemu smarowaniu zmniejszamy tarcie i spowalniamy proces zużycia – wyjaśniają specjaliści z Zespołu Szkół Mechaniczno-Samochodowych w Zabrzu.

Olej w samochodzie ma także chłodzić najważniejsze elementy silnika, odprowadzać nadmiar energii cieplnej, tłumić drgania, chronić podzespoły przed korozją oraz uszczelniać i oczyszczać szczeliny z zanieczyszczeń mechanicznych czy nagaru.

Co to jest filtr oleju silnikowego?

Aby olej do samochodu był pozbawiony zanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych, musi być oczyszczany przez dedykowany do tego celu filtr. To ważny element układu smarowania, w formie niewielkiej metalowej puszki z wkładem filtracyjnym, nakręcanej na gwintowany króciec.

Jaka jest rola filtra oleju silnikowego?

Rolą filtra oleju jest oczyszczanie czynnika smarującego z zanieczyszczeń (nawet tych o wielkości zaledwie 1/50 milimetra). Czysty wkład jest w stanie usunąć wszelkie drobiny, które mogłyby doprowadzić do uszkodzenia silnika. Zaniedbanie jego wymiany w odpowiednich odstępach czasu negatywnie wpływa na żywotność jednostki napędowej.

Rodzaje olejów silnikowych i filtrów oleju

W przypadku oleju wyróżnia się podziały ze względu na klasyfikację lepkości SAE, sposób przygotowania czy przeznaczenie czynnika smarującego. Poniżej przedstawiamy podstawową systematyzację olejów silnikowych.

Olej samochodowy – klasyfikacja lepkości SAE

Podstawowy podział olejów do silnika jest związany z klasyfikacją lepkości SAE. Wskazuje ona na właściwości smarne produktu w niskiej i wysokiej temperaturze. Wyróżniamy tu klasy letnią (W8, W12,W16, W20, W30, W40, W50, W60) i zimową (0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W).

Olej do samochodu – rodzaj bazy olejowej

Z uwagi na sposób przygotowania bazy olejowej, czynniki smarujące dzielimy na:

• oleje mineralne – będące efektem destylacji ropy naftowej, cechujące się krótką żywotnością oraz brakiem jakichkolwiek dodatków;
• oleje syntetyczne – stworzone w procesie syntezy chemicznej, urozmaicone o funkcjonalne dodatki oraz niewymagające częstej wymiany;
• oleje półsyntetyczne – będące połączeniem powyższych, z przewagą oleju syntetycznego.

Olej do auta a typ silnika

Znaczenie mają również klasyfikacje ACEA i API. Pierwszy podział, opracowany przez Stowarzyszenie Europejskich Producentów Pojazdów, wyodrębnia kategorie:

• A – do silników benzynowych,
• B – do silników wysokoprężnych w autach osobowych i lekkich dostawczych,
• C – do silników benzynowych i wysokoprężnych wyposażonych w filtr cząstek stałych,
• D – do silników w pojazdach ciężarowych.

Amerykański Instytut Naftowy (API) wyróżnia natomiast dwie podstawowe grupy oleju: C do napędów wysokoprężnych oraz S do silników benzynowych, które dzielą się także na wiele specjalistycznych odmian.

Filtr oleju – rodzaje

W sprzedaży dostępne są dwa podstawowe rodzaje filtrów oleju:

• puszkowy – złożony z obudowy oraz wkładu,
• w formie wkładu – zintegrowany bezpośrednio w silniku lub umieszczony w jego obudowie.

Dlaczego warto wymieniać olej silnikowy w samochodzie?

Wymiana oleju pozwala przedłużyć żywotność jednostki napędowej. Czysty czynnik smarujący zmniejsza tarcie pracujących elementów i wpływa na prawidłowe odprowadzanie ciepła – ograniczając awaryjność i podatność na uszkodzenia. Regularnie wymieniany olej uszczelnia komory spalania, ogranicza hałas w trakcie jazdy oraz chroni przed korozją. W konsekwencji wpływa na bezproblemowe funkcjonowanie jednostki napędowej, będąc najważniejszym płynem eksploatacyjnym w pojeździe.

Z pewnością zużyty olej pogarsza warunki smarowania silnika i może być przyczyną przyspieszonego zużywania się części silnika. W skrajnych przypadkach olej w postaci bardzo gęstej substancji może ograniczyć lub zatkać przepływ oleju w kanałach olejowych doprowadzając do poważnych uszkodzeń, np. zatarcia łożysk korbowodowych czy uszkodzenia turbosprężarki – dowiadujemy się od nauczycieli z Zabrza.

Wymianę można przeprowadzić samodzielnie bądź zlecić ją specjaliście, wykonującemu przegląd auta i inne bieżące prace.

Dlaczego warto wymienić filtr oleju razem z olejem silnikowym?

Teoretycznie wymiana samego filtra oleju jest możliwa. W praktyce jednak takie działanie jest bezzasadne.

Filtr zatrzymuje różnego typu zanieczyszczenia oleju, które nie powinny krążyć w obiegu układu smarowania. Zanieczyszczony (zapchany) filtr ma znacznie ograniczone właściwości filtracyjne i dlatego wymiana oleju bez wymiany filtra nie ma sensu, bo nowy olej nie będzie skutecznie oczyszczany – wyjaśniają specjaliści ze Zespołu Szkół Mechaniczno-Samochodowych w Zabrzu.

W odwrotnej sytuacji, kiedy wymienimy sam filtr, zanieczyszczony czynnik smarujący spowoduje natychmiastowe zabrudzenie nowego wkładu. Wówczas ten od razu przestanie spełniać swoją funkcję. Z tego względu wymiana oleju i filtra powinna być zawsze przeprowadzana w tym samym czasie.

Jak często wymieniać olej w samochodzie?

Planując wymianę oleju silnikowego, warto sugerować się wskazówkami producenta pojazdu. Nierzadko jednak producenci mają tendencję do wydłużania okresu pomiędzy kolejnymi zmianami czynnika smarującego – co może niekorzystnie wpływać na pracę i żywotność jednostki napędowej.

Zatem co ile wymiana oleju będzie optymalna? Przyjmuje się, że należy przeprowadzać ją po przejechaniu około 15-20 tys. km. W przypadku samochodów intensywnie eksploatowanych, przemieszczających się głównie w terenie miejskim lub posiadających instalację gazową, wymiana oleju w silniku powinna mieć miejsce nawet co 10 tysięcy kilometrów.

Każdy kierowca powinien także wyrobić w sobie nawyk regularnej kontroli poziomu czynnika smarującego. Należy przeprowadzać ją przynajmniej raz w miesiącu oraz przed dłuższą podróżą. Takie działanie pozwoli na uzupełnienie czynnika do optymalnego poziomu oraz ułatwi określenie najlepszego momentu, kiedy wymienić olej w samochodzie.

Wymiany oleju silnikowego warto dokonywać przy okazji corocznego przeglądu samochodu. (Fot. Wyważony Serwis)

Pierwsza wymiana oleju w samochodzie

Właśnie odebrałeś swój samochód z salonu? Jeszcze do niedawna producenci – zależnie od marki – zalecali, aby pierwsza wymiana oleju w nowym aucie miała miejsce po pokonaniu 1000, 2000 bądź 5000 km. Obecnie – z uwagi na poprawę technologii produkcji silników oraz samych czynników smarujących, producenci nie wymagają stosowania nowego oleju po pokonaniu tak niewielkiego dystansu. Warto jednak zdecydować się na jego wymianę w celu usunięcia ewentualnych zanieczyszczeń, będących pozostałością po procesie produkcji silnika.

Jak często wymieniać filtr oleju w samochodzie?

Najczęściej wymienia się go wraz z czynnikiem smarującym. Oznacza to, że zależnie od wytycznych producenta pojazdu czy stopnia intensywności jego eksploatacji, wymiana filtra oleju powinna mieć miejsce co 10-20 tysięcy pokonanych kilometrów.

Jakie są objawy zużytego oleju w samochodzie?

Jeżeli olej w silniku uległ już znacznemu zużyciu, można zauważyć tego pewne objawy. Wymienić można chociażby pojawienie się kontrolki ostrzegawczej, dymienie z rury wydechowej albo zmianę barwy czynnika – ta jednak widoczna jest dopiero w chwili spuszczenia płynu eksploatacyjnego z misy olejowej.

Czarny olej silnikowy

Stan oleju ocenić można po jego barwie. Nowy i czysty czynnik smarujący jest przejrzysty lub jasnobrązowy, natomiast czarny olej silnikowy o gęstej konsystencji jest wyeksploatowany. Zmiana koloru może być też spowodowana zanieczyszczeniami powstającymi w procesie spalania lub tymi, które nie zostały usunięte ze starym olejem.

Czerwony olej silnikowy

Czerwony kolor oleju silnikowego może pojawić się w samochodach wyposażonych w instalację gazową. Produkty LPG nierzadko zakwaszają czynnik smarujący, prowadząc do pojawienia się korozji w jednostce napędowej. Znaczne ilości rdzy powodują natomiast, że olej w aucie przybiera czerwonawą barwę.

Zwiększone zużycie paliwa poprzez gęsty olej w silniku

W związku z tym, że wyeksploatowany olej nie smaruje tak dobrze, jak nowy – może on przyczyniać się do zwiększonego zużycia paliwa. Brudny i gęstszy czynnik smarujący sprawia, że silnik jest zmuszony do cięższej pracy – bezpośrednio przekładającej się na spalanie.

Dymienie z układu wydechowego, a olej silnikowy

Zbyt rzadka wymiana oleju w aucie może sprawić, że będzie on przedostawać się do układu wydechowego i spalać się. W takiej sytuacji możesz zauważyć dymienie z rury wydechowej w odcieniu niebieskim.

Wzrost poziomu ciśnienia oleju

Zużyty czynnik smarujący nie posiada tak dobrych właściwości, jak nowy. Może to prowadzić do wzrostu poziomu ciśnienia oleju w silniku. Taki stan nierzadko wskazuje także na uszkodzenie jednostki napędowej i wymaga diagnostyki w profesjonalnym warsztacie. W części nowoczesnych samochodów znajdują się już czujniki ciśnienia oleju, które sygnalizują ewentualne nieprawidłowości.

Zapchany filtr oleju – objawy

Niedrożny filtr oleju także może dawać pewne symptomy, które powinny zaniepokoić właściciela samochodu. Mowa tu o pojawieniu się symbolu ostrzegawczego ciśnienia oleju na desce rozdzielczej. Na biegu jałowym oraz podczas przyspieszania możesz również zauważyć zwiększony poziom hałasu od strony silnika.

Regularna kontrola poziomu oleju silnikowego pozwoli uniknąć kosztownej usterki. (Fot. Wyważony Serwis)

Jak wymienić olej w samochodzie?

Samodzielna wymiana oleju samochodowego czy filtra jest możliwa i stosunkowo prosta. Wystarczy posiadać trochę umiejętności manualnych oraz wolnego czasu. Warto jednak pamiętać, że błędy popełnione w jej trakcie mogą mieć fatalne skutki dla silnika. Z tego względu najlepszym wyborem będzie umówienie się na wizytę w profesjonalnym warsztacie, w którym doświadczony specjalista przeprowadzi za Ciebie tę ważną procedurę. 

Zdecydowałeś się na własnoręczną zmianę czynnika smarującego? Niżej przeczytasz, jak wymienić olej w samochodzie w domowych warunkach.

Wymiana oleju krok po kroku – instrukcja

Chcąc przeprowadzić samodzielną wymianę oleju warto wiedzieć, że najlepiej zacząć prace, gdy silnik jest jeszcze ciepły. 

Wymiana oleju krok po kroku wygląda następująco:

1. Zaparkuj samochód na prostej, płaskiej powierzchni i zaciągnij hamulec ręczny. Najlepiej sprawdza się do tego celu pomieszczenie wyposażone w kanał, w innym przypadku należy samochód podnieść przy pomocy lewarka.
2. Ustaw pod miską olejową naczynie o pojemności przynajmniej kilku litrów.
3. Odkręć korek spustowy i zlej olej do naczynia.
4. Wykręć filtr oleju i załóż nowy, dopasowany do modelu pojazdu.
5. Gdy cały zużyty olej znajdzie się w naczyniu, zakręć korek spustowy z nową uszczelką.
6. Wlej czysty czynnik smarujący w ilości minimalnie mniejszej niż zalecana przez producenta samochodu.
7. Sprawdź na bagnecie poziom oleju, w razie potrzeby dolej jego niewielką ilość.
8. Uruchom pojazd na kilka minut, a następnie wyłącz go i odczekaj kwadrans, po czym ponownie skontroluj poziom oleju.

Uwaga! Powyższe informacje służą wyłącznie jako wskazówki i mogą one różnić się w zależności od wielu czynników, takich jak chociażby model auta. Jeśli masz wątpliwości, jak wymienić olej samodzielnie, skorzystaj z pomocy wykwalifikowanego fachowca.

Jak długo trwa wymiana oleju silnikowego wraz z filtrem?

To, ile trwa wymiana oleju w samochodzie, może zależeć od wielu czynników. Niemniej można założyć, że jeżeli korzystasz z usługi w profesjonalnym warsztacie, czas realizacji wyniesie około 30 minut. W sytuacji, gdy specjalista ma wymienić także podstawowe filtry (oleju, powietrza, paliwa, kabinowy), zaplanuj około 60 minut na wizytę w serwisie.

Koszty wymiany oleju samochodowego wraz z filtrem

Ile kosztuje wymiana oleju silnikowego i filtra? To zależy – między innymi od rodzaju warsztatu (w ASO usługa często będzie zdecydowanie droższa), jego położenia, jak również jakości produktów zużytych podczas jej realizacji. W zwykłym serwisie za samą robociznę zapłacisz około 50-150 złotych. Założenie nowego filtra to koszt w granicach kilkudziesięciu złotych.

Cena oleju waha się od 100 do nawet 400 złotych za 5 litrów. Jego niezbędna ilość jest uzależniona od modelu i generacji pojazdu, a także od jednostki napędowej. Przykładowo w popularnych samochodach takich jak Hyundai Tucson II czy Kia Sportage III będzie wymagane między 3,3, a nawet 8 litrów, a w przypadku Opla Insignia II potrzebne będzie od 4,9 do 6 litrów. Stąd, aby ustalić konkretny koszt wymiany oleju w silniku naszego samochodu, konieczna będzie indywidualna wycena.

Dowiedz się więcej na temat eksploatacji auta.

Dodatkowe informacje – o to pytają kierowcy!

Gdzie oddać zużyty olej silnikowy?

Wyeksploatowany czynnik smarujący możesz oddać do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). W wielu polskich miastach i gminach obecne są także punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych bądź punkty odbioru zużytego oleju silnikowego.

Czy olej silnikowy się starzeje?

Olej silnikowy podlega procesom starzenia, jak każda inna substancja. Nie należy używać czynników smarujących starszych niż 5 lat, gdyż mogły one stracić już swoje właściwości.

Jak jeździć po wymianie oleju?

Po wlaniu nowego oleju zagrzej silnik przez kilka minut oraz unikaj gwałtownych przyspieszeń i hamowań podczas pokonywania pierwszych kilometrów. Takie postępowanie umożliwi równomierne rozprowadzenie czynnika smarującego w całym układzie.

Jak sprawdzić, jaki jest olej w silniku?

Rodzaj zastosowanego czynnika smarującego możesz sprawdzić w książce serwisowej bądź na przywieszce w komorze silnika, którą podczas ostatniej wymiany powinien wypełnić mechanik.

Czym zmyć olej silnikowy?

Ślady po oleju możesz zmyć ciepłą wodą z płynem do naczyń. W sprzedaży dostępne są także profesjonalne detergenty, dedykowane do usuwania tego typu zabrudzeń.