Wymiana rozrządu – wszystko, co trzeba wiedzieć

Rozrząd to jeden z najbardziej wyrafinowanych układów w silniku spalinowym. Umożliwia precyzyjny przepływ gazów w komorze spalania. Pracuje nieprzerwanie zawsze, gdy samochód jest uruchomiony, podlega więc nieustannemu zużyciu. Jego rozregulowanie się lub awaria mogą skutkować poważnymi zniszczeniami, dlatego regularna wymiana rozrządu jest jedną z najważniejszych czynności serwisowych w każdym aucie.

Co to jest rozrząd w aucie?

Rozrząd w aucie w motoryzacji utożsamia się często z jego najbardziej widocznym elementem, jakim jest napęd rozrządu. Istotnie, jest on ważny – to zestaw napinaczy, kół i paska lub łańcucha, który przekazuje energię z wału korbowego do całego układu.

Warto jednak wiedzieć, że kluczowym elementem są zawory, które wpuszczają powietrze i odprowadzają spaliny z cylindra. Ich pracą steruje wałek rozrządu (a czasem dwa), które za pomocą odpowiednio ustawionych krzywek otwierają je na precyzyjnie dobrany czas. Te z kolei są powtórnie dociskane sprężynami, co zapewnia szczelność i właściwą kompresję.

Wymiana rozrządu przeprowadzana jest w serwisach. (Fot. Wyważony Serwis)

Co to jest pasek rozrządu?

To charakterystyczny zębaty pasek, który przekazuje obroty z wału korbowego na wałek rozrządu. Nie należy mylić go z paskiem klinowym, który napędza osprzęt, taki jak alternator albo pompa wspomagania. Łatwo je rozróżnić – poprzecznie ząbkowany jest pasek rozrządu, a pasek klinowy ma zgodnie z nazwą wzdłużne nacięcia. Czasem zamiast napędu paskowego stosuje się też rozrząd na łańcuchu.

Czym jest pompa wody?

Dla wielu osób może być zaskakującym elementem rozrządu, opisujemy ją jednak nie bez powodu. Pompę wody w samochodzie bardzo często napędza ten sam pasek, co rozrząd. Stąd zazwyczaj serwisuje się te elementy razem. Jej nazwa jest historyczna. Pochodzi z czasów, gdy czynnikiem chłodzącym była właśnie woda, a nie specjalny płyn.

Jakie jest zadanie rozrządu?

Do czego służy rozrząd? W odpowiednim momencie pozwala na zassanie powietrza oraz odprowadzenie spalin z silnika, synchronizując ruch zaworów i tłoków. Dzięki temu nie dochodzi do zderzenia tych dwóch elementów. Idealne dostrojenie przekłada się na optymalną pracę silnika, wyższą moc i mniejsze spalanie.

Powietrze dostarczane do komory spalania, ze względu na tlen zawarty w jego strukturze, jest niezbędne do przeprowadzenia procesu spalania paliwa, które wraz z powietrzem stanowi tzw. mieszankę paliwowo-powietrzną. Efektywne napełnienie komory spalania i usunięcie z niej spalin jest możliwe dzięki tzw. fazom rozrządu, o których początku i końcu decyduje kątowe położenie wałka lub wałków rozrządu w danej chwili, sterując otwarciem i kontrolując zamknięciem zaworów dolotowych i wylotowych – informuje mgr inż. Jarosław Zbrzeźniak z Zespołu Szkół Samochodowych i Licealnych nr 2 w Warszawie.

Jakie jest zadanie paska rozrządu?

Rozrząd w samochodzie działa precyzyjnie właśnie, dzięki wytrzymałemu paskowi. Przekazuje on obroty z wału korbowego. Za sprawą odpowiedniego dobrania przełożeń, ruch tego drugiego jest dokładnie dwa razy szybszy niż pierwszego. O jego odpowiednie naciągnięcie dba zespół rolek i napinaczy.

Do czego służy pompa wody?

Jej zadaniem jest wymuszanie obiegu płynu w układzie chłodzenia. Umożliwia utrzymanie odpowiedniej temperatury silnika. Bez ciągłego obiegu przez blok silnika, głowicę cylindra i chłodnicę szybko doszłoby do przegrzania, dlatego pompa wody w aucie jest jednym z najważniejszych urządzeń.

Dlaczego warto wymieniać rozrząd w samochodzie?

Mówiąc krótko – aby uniknąć niezwykle kosztownej i problematycznej awarii. W bardzo optymistycznym scenariuszu to utrata mocy i zwiększenie zużycia paliwa. Po nich szybko może nastąpić kolizja tłoka z zaworem, co skutkuje nawet koniecznością wymiany silnika. 

Dlaczego wymiana pompy wody jest często wykonywana razem z rozrządem?

Po pierwsze, rozebranie rozrządu to czasochłonna i skomplikowana czynność, a zazwyczaj trzeba ją wykonać do wszelkich działań z pompą. Biorąc pod uwagę stosunkowo nieduży koszt tego elementu, serwis wykonuje się niejako przy okazji. Po drugie, tempo zużywania tych elementów jest w miarę podobne, a awaria pompy może doprowadzić do przegrzania i w konsekwencji uszkodzenia silnika.

Aby uniknąć nieprzewidzianej sytuacji związanej z uszkodzeniem pompy płynu chłodzącego silnik, warto ją wymienić wraz z wymianą elementów rozrządu. Po wymontowaniu elementów rozrządu demontaż i montaż dodatkowego elementu nieznaczenie zwiększy całkowity koszt usługi, natomiast zabezpieczy silnik przed niespodziewanym zdarzeniem – ocenia mgr inż. Jarosław Zbrzeźniak.

Co ile wymiana rozrządu?

Sprawa prezentuje się nieco podobnie, jak z wymianą oleju. Istnieje bardzo wiele zmiennych zależnych od marki, modelu silnika i sposobu użytkowania, można jednak określić pewne prawidłowości. Najczęściej przyjmuje się wartość w zakresie 70 000-100 000 kilometrów. Zdarzają się jednak silniki, w przypadku których producent zaleca serwis nawet co 40 000, a w niektórych autach granica zbliża się do 200 000.

Należy pamiętać, że rolę gra także wiek. Jeśli samochód ma niskie przebiegi, warto regularnie sprawdzać stan paska – wiele modeli ma trwałość wynoszącą 4-5 lat i może się zużyć nawet, mimo stosunkowo niskiego przebiegu.

Ile wytrzymuje pompa wody w samochodzie?

W związku z tym, o czym pisaliśmy wcześniej, najlepiej łączyć jej wymianę z serwisem rozrządu. Większość modeli projektowana jest na mniej więcej 80 000-120 000 km żywotności, między innymi dlatego, żeby zoptymalizować koszty serwisu.

Zużyty rozrząd – objawy

Typowym objawem zużycia są tu przede wszystkim hałasy spod maski. Rozrząd potrafi też wpłynąć na kulturę pracy silnika oraz jego osiągi, dlatego warto zwracać na nie uwagę i skontrolować zawczasu. Jeśli dojdzie do końcowego zużycia, nie wróci się na kołach do domu.

Głośna praca rozrządu

Stukanie i grzechotanie spod maski to zły znak. Jeśli wydobywają się z górnej części silnika, a przebieg rozrządu zbliża się do granicznego, jest duże prawdopodobieństwo, że czas na wymianę.

Spadek mocy i większe spalanie a zużycie rozrządu

Rozregulowanie spowodowane zużyciem sprawia, że wydajność silnika się zmniejsza. Auto niechętnie przyspiesza, a zużycie paliwa znacząco wzrosło? Nie czekaj na dalsze znaki.

Nierówna praca silnika a rozrząd

To typowy objaw końca układu. Pojawiają się wyraźne wibracje, silnik chodzi nierówno, a przy gaszeniu nieprzyjemnie szarpie.

Przestawiony rozrząd – objawy

Jeśli auto nie chce się uruchamiać, gaśnie, szczególnie przy zwalnianiu i chodzi bardzo nierówno, może to wskazywać na luźny pasek rozrządu, który przeskoczył i rozsynchronizował wałek. Podobne objawy może dać też jego zerwanie. Dlatego warto od czasu do czasu zerkać pod maskę lub prosić o stosowną kontrolę podczas przeglądu samochodu. Jeżeli pasek jest postrzępiony albo jego napięcie odbiega od fabrycznego wymaga wymiany.

Eksploatacyjne wyciągnięcie (wydłużenie) się paska rozrządu czy też łańcucha rozrządu, np. podczas dynamicznej jazdy, może skutkować „przeskoczeniem” paska czy ogniwa w łańcuchu pomiędzy kołami zębatymi wału korbowego a wałka/wałków rozrządu, przestawiając układ rozrządu względem układu tłokowo-korbowego i zmieniając układ faz. Dlatego należy okresowo (po określonych przebiegach) wykonywać wymiany rozrządu, zgodnie z zaleceniem producenta pojazdu, jeżeli takie jest przewidziane dla danego typu silnika – dowiadujemy się od Jarosława Zbrzeźniaka.

Uszkodzona pompa wody – objawy

W tym przypadku możemy mieć do czynienia z kilkoma sygnałami ostrzegawczymi. Choć nie w każdym przypadku pompa okaże się przyczyną problemu, to warto brać ją pod uwagę.

Plama płynu chłodniczego pod autem

Uszkodzona pompa wody często sama cieknie albo poprzez nieregularny przepływ i skoki ciśnienia przyczynia się do nieszczelności w innych częściach układu.

Przegrzewanie się auta

To objaw świadczący ogólnie o problemie z chłodzeniem, ale warto zacząć od sprawdzenia pompy. Pamiętaj, że przy niebezpiecznym wzroście temperatury, należy jak najszybciej wyłączyć silnik. W żadnym wypadku nie można otwierać gorącego zbiornika z płynem chłodniczym!

Rdza w okolicach pompy wody

Wżery i korozja w okolicach pompy często powstają w wyniku wycieku płynu. W takim przypadku konieczna jest wymiana całego elementu, ponieważ nie będzie on pracować w sposób właściwy.

Awaria pompy wody a hałas spod maski

Objawy zepsutej pompy wody mogą przypominać też problemy z rozrządem. Piski, skrzypienie oraz wibracje warto zbadać bliżej, choćby uważnie przysłuchując się im przy otwartej masce.

Jak wymienić rozrząd w samochodzie?

Zdecydowanie nie jest to czynność serwisowa dla amatorów, dlatego radzimy udać się z nią do renomowanego serwisu. Specjalista dokona fachowej oceny stanu technicznego, w tym poziomu zużycia poszczególnych elementów. To jednak nie jedyny powód, dla którego samodzielne prace w tym zakresie nie są rekomendowane.

Wymiany rozrządu należy dokonać zgodnie z procesem technologicznym wymaganym przez producenta pojazdu, przy użyciu właściwych narzędzi i specjalnych przyrządów, zapewniających zachowanie fabrycznych ustawień faz rozrządu w trakcie jego wymiany i po. Kolejnym etapem jest uruchomienie silnika i wykonanie weryfikacji jego pracy przy użyciu specjalistycznego oprzyrządowania do przeprowadzenia badania diagnostycznego systemu monitorującego pracę silnika, w tym przypadku szczególnie dotyczy to czujników położenia wału korbowego i czujników położenia wałków rozrządu – informuje mgr inż. Jarosław Zbrzeźniak.

Jednocześnie warto wiedzieć, że usługa określana jako „wymiana rozrządu” dotyczy właściwie jego napędu – wałek oraz zawory to osobna, droższa sprawa.

Ile trwa wymiana rozrządu?

To złożona czynność, która wymagająca dokładności i skrupulatności. Wraz z przygotowaniem zajmuje zazwyczaj od 3 do 6 godzin, choć w wypadku skomplikowanych lub nietypowych silników (na przykład w układzie bokser) czas ten się wydłuży.

Osobnym problemem może być też dostęp i konieczność zdemontowania dodatkowych elementów, co przedłuży pracę o kolejne kilka godzin. W skrajnych wypadkach konieczne jest nawet wyciągnięcie całego silnika. Należy też doliczyć oczekiwanie na części, niemniej większość warsztatów jest w stanie sprowadzić kompletny rozrząd w ciągu jednego dnia. 

Jeśli interesuje Cię wymiana całego układu rozrządu wraz z wałkiem oraz zaworami, musisz przygotować się na kilka dni bez samochodu. Serwis wymaga właściwie rozebrania dużej części silnika.

Jak długo zajmuje wymiana paska rozrządu?

Przypadki wymiany paska bez rolek i napinaczy są niezwykle rzadkie z tego samego powodu, co przy pompie. Należy więc liczyć podobny czas, czyli 2-4 godziny.

Ile wymienia się pompę wody w aucie?

Właściwie niewiele mniej niż cały rozrząd, bo i tak trzeba do tej czynności serwisowej zdjąć pasek, a potem ponownie odpowiednio go ustawić. Najczęściej to 2-4 godziny. Samo odkręcenie pompy i jej wymiana na nową nie jest czasochłonne.

Ile kosztuje wymiana rozrządu?

To jedna z bardziej kosztownych czynności serwisowych, nie radzimy jednak jej odwlekać do ostatniej chwili – w końcu zerwany pasek rozrządu oznacza kolosalne koszty, nierzadko przekraczające wartość auta. Same części kosztują zazwyczaj od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Droższe są zestawy do nowych aut, szczególnie o bardziej złożonej budowie, na przykład silników widlastych lub z napędem łańcuchowym.

Koszt robocizny najczęściej zamyka się w przedziale 700-2000 zł, jest to jednak sprawa niezwykle indywidualna – nawet ten sam model z tego samego rocznika może mieć zupełnie inny silnik, do tego dochodzi kwestia lokalizacji i kompetencji pracowników warsztatu. Należy jednak przygotować się na wydanie kilku tysięcy złotych, a w przypadku aut z wyższej półki nawet kwoty pięciocyfrowej. Trzeba też mieć na uwadze, że wymiana łańcucha rozrządu jest droższa, ale przeprowadza się ją rzadziej niż w przypadku paska.

Ile kosztuje wymiana paska rozrządu?

Samego paska bez napinaczy i rolek właściwie się nie wymienia – oszczędność na częściach jest minimalna, a kosztowne problemy związane z awarią osprzętu sprawiają, że mało kto chce podjąć ryzyko. Tak, jak w większości wypadków, przy eksploatacji auta nie warto przesadnie oszczędzać – prędzej czy później słabość najtańszych zamienników lub usługi „fachowców” odbiją się negatywnie na stanie całego pojazdu.

Wymiana pompy wody – cena

Jeśli pompa nie jest podłączona pod układ rozrządu, to jej wymiana raczej nie będzie droga. Wraz z zakupem powinna wynieść 300-600 zł. Często jednak do wymiany konieczne jest przynajmniej zluzowanie paska. To podwyższa koszt robocizny do kilkuset złotych, a zdarza się, że przekracza i tysiąc.

Dodatkowe informacje – o to pytają kierowcy!

Kompletny rozrząd – co zawiera?

Ta nazwa może być dość myląca, bo zazwyczaj nie obejmuje wałków ani zaworów. W powszechnym rozumieniu w skład takiego zestawu wchodzi pasek, napinacz, rolki oraz pompa wody i drobne akcesoria montażowe, czyli śruby, podkładki i nakrętki. Niektórzy producenci dołączają też przymiary do sprawdzenia napięcia lub blokady wałków. Czasem w komplecie jest też uszczelka silnika.

Za mocno naciągnięty pasek rozrządu – objawy

Jest jeden objaw, czyli hałas. Nieprzyjemne piszczenie może oznaczać zbyt duży naciąg i konieczność natychmiastowej korekty. W przeciwnym wypadku może dojść do uszkodzenia zębów i całego układu.

Łańcuch czy pasek rozrządu?

Z pewnością łańcuch wymaga rzadszych wymian, gdy jednak już nadejdzie czas serwisu, trzeba liczyć się z większym kosztem. Dlatego warto sprawdzić interwały serwisowe i zestawić je z typowymi przebiegami, jakie się wykonuje. Może okazać się, że w przewidywanym okresie użytkowania auta nie będzie konieczności wymiany łańcucha, albo w przypadku używanego samochodu wręcz przeciwnie – wypada ona niedługo nawet, jeśli nie pokonuje się wielu kilometrów.

Jak wygląda zużyty pasek rozrządu?

Jest luźny, postrzępiony lub popękany. Warto przyjrzeć się dokładnie, bo uszkodzenia mogą być niewidoczne od razu.