Choć zimy w ostatnich latach są o wiele łagodniejsze, to opady śniegu oraz silne mrozy cały czas potrafią utrudniać życie kierowcom. Szczególnie mieszkańcy rejonów górskich, gdzie pokrywa śnieżna może utrzymywać się przed dłuższy czas, nierzadko potrzebują dodatkowego wsparcia. Jednym z rozwiązań poprawiających przyczepność samochodu na zimowej nawierzchni jest stosowanie kolcowanego ogumienia. Czy to rozwiązanie jest dozwolone w naszym kraju?
W Polsce stosowanie opon kolcowanych w codziennym użytku jest niedozwolone.
Opony z kolcami w Polsce według przepisów prawa
Opony z kolcami w Polsce nie są obecnie dopuszczone do użytku. Stanowi o tym art. 60. Ust. 2 pkt. 5. prawa o ruchu drogowym, w myśl którego: „Zabrania się kierującemu używania opon z umieszczonymi w nich na trwałe elementami przeciwślizgowymi.”
Wyjątek stanowią auta biorące udział w wyścigach bądź rajdach odbywających się zimą. Jednak są one zwolnione z tego zakazu wyłącznie wtedy, kiedy wyrazi na to zgodę zarządca dróg, czyli władze wojewódzkie, powiatowe, miejskie bądź gminne (art. 65a ust. 3 pkt 7a).
Opony zimowe z kolcami nie są dozwolone w samochodach osobowych, a ich użytkowanie na drogach publicznych może skutkować otrzymaniem mandatu w wysokości 100 zł. Dodatkowo, policjant ma prawo zatrzymać dowód rejestracyjny auta do czasu zdemontowania wspomnianych elementów antypoślizgowych.
W jakich krajach używanie opon kolcowanych jest dopuszczalne?
Unia Europejska nie reguluje żadnym kodeksem użytkowania modeli kolcowanych, pozostawiając państwom członkowskim pełną autonomię przy decydowaniu o ich dopuszczeniu do ruchu drogowego. Przeważnie rozwiązanie to zostało zabronione, bądź dopuszczone jedynie w jasno określonych sytuacjach.
Niektóre kraje europejskie wprowadziły obowiązek odpowiedniego oznakowania samochodów z zamontowanymi elementami antypoślizgowymi, jak również nałożyły na nie dodatkowe ograniczenia prędkości. W przypadku państw skandynawskich np. Norwegii, stosowanie ogumienia z elementami antypoślizgowymi jest dozwolone, lecz wjazd na niektóre drogi jest płatny.
Stosowanie opon z kolcami w sezonie zimowym dozwolone jest okresowo w takich krajach, jak: Austria, Estonia, Finlandia, Hiszpania, Litwa, Łotwa, Norwegia, Szwecja czy Włochy.
Opony kolcowane w krajach skandynawskich są bardzo popularne
Uwaga kierowcy!
W niektórych państwach opony kolcowane są nie tylko dopuszczone do ruchu, a nawet obliguje się kierowców do ich wykorzystywania. Zanim wybierzesz się w podróż w dany region, dowiedz się więcej o obowiązkowym wyposażeniu pojazdów w krajach Unii Europejskiej.
Kiedy stosowanie opon z kolcami ma sens?
Zależnie od intensywności sezonu zimowego w Europie stosuje się dwa standardy utrzymywania przejezdności dróg publicznych:
- Standard białej drogi – stosowany w krajach, w których surowe warunki zimowe utrudniają regularne usuwanie oblodzeń, np. w Skandynawii. Przez siarczyste mrozy oraz intensywne opady oczyszczenie jedni jest bardzo kosztowne, dlatego drogi odśnieża się bez usuwania ubitej warstwy. Takie rozwiązanie wymaga od kierowców stosowania elementów poprawiających przyczepność, jak kolce na opony lub łańcuchy śniegowe.
- W państwach o cieplejszym klimacie obowiązuje tzw. standard czarnej drogi. Stosuje się go w regionach, w których opady śniegu są rzadsze i mniej intensywne, a warunki pogodowe często się zmieniają (np. kraje środkowoeuropejskie). Samochody w tym przypadku nie muszą być wyposażane w dodatkowe elementy antypoślizgowe.
Polska, ze względu na panujący klimat oraz nakłady finansowe ponoszone na utrzymanie stanu dróg, zaliczana jest do drugiej grupy. Kierowcy w naszym kraju jeżdżą po drogach odśnieżonych oraz posypanych solą średnio przez ok. 80% sezonu.
Budowa opony z kolcami
Opony kolcowane swoją budową przypominają standardowe modele zimowe, jednak w ich konstrukcji na stałe umieszczone są metalowe elementy, mające za zadanie zwiększyć przyczepność pojazdu. Liczba kolców w dużej mierze zależy od rozmiaru ogumienia, zazwyczaj jednak umieszczane w oponie jest od 60 do 120 sztuk. Każdy z nich waży około 2 gramów. Zarówno kształty korpusów, jak i ich długości bywają bardzo zróżnicowane. Przeważnie jednak mają one długość 10-15 mm, a wersje stosowane w oponach ciężarowych nawet 30 mm.
Standardowy kolec składa się z dwóch elementów:
- Korpus – część umieszczona w środku opony, z której wystaje kolec. Zazwyczaj wykonana jest z aluminium, stali lub plastiku;
- Kolec właściwy – element stworzony z bardzo odpornego na ścieranie węglika wolframu. Wystaje on ponad powierzchnię średnio 1,5 mm.
Budowa kolca w oponie.Ogumienie wyposażone w kolce z reguły nie różni się w swojej budowie od opony radialnej. Grubość bieżnika pod rowkami może być jednak większa, by zagwarantować separację pomiędzy opasaniami stalowymi a dołem korpusu. Gdyby warstwa gumy pomiędzy tymi elementami była zbyt cienka, skutkiem byłabym większa penetracja gumy przez sól i wodę, a w konsekwencji - szybsza korozja opasań. W przypadku jazdy po suchym asfalcie kolce mogą przyczynić się o mechanicznego uszkodzenia opasania.
Kolce umieszcza się w bieżniku opony po jej wulkanizacji. Zazwyczaj w przypadku ich zużycia lub zgubienia, możliwe jest ponowne zamontowanie elementu metalowego.
Opona z kolcami o ruchomej budowie
W rocznicę 80-lecia powstania opon zimowych, Fińska marka Nokian Tyres zaprezentowała innowacyjny model ogumienia z chowanymi kolcami. W zależności od potrzeb kierowcy, umożliwia ono wysunięcie bądź schowanie elementów antypoślizgowych za pomocą jednego przycisku. Projekt ten znacznie różni się od pierwszych kolcowanych modeli, zaprezentowanych kilka dekad wcześniej. Umożliwia on bowiem jazdę na ośnieżonych, jak i na suchych nawierzchniach. Według projektantów marki, koncept ten ma rozwiązać problem negatywnego wpływu kolców na stan nawierzchni.
Kolcowanie opon – rozwiązanie wciąż niedoskonałe
Ogumienie kolcowane przeznaczone jest do jazdy po warstwie lodu lub zalegającym, ubitym śniegu. Na tych nawierzchniach jego osiągi są bezkonkurencyjne oraz przewyższają inne dostępne rozwiązania. Jednak mając zamontowane na aucie zimówki z kolcami, jazda na każdej innej nawierzchni może sprawić spore trudności, mocno obniżając poziom bezpieczeństwa.
Metalowe elementy negatywnie wpływają na odprowadzenie wody spod kół, pogorszając zachowanie na mokrej nawierzchni. Dodatkowo, ze względu na mniejszą ilość lameli, mają one dużo gorsze parametry jezdne na świeżym, kopnym śniegu.
Pomimo postępu w dziedzinie wytwarzania kolców, wciąż nie można pominąć ich negatywnego wpływu na stan nawierzchni. Stosowane na asfalcie przyczyniają się pogłębiania kolein, degradacji dróg oraz zacierania oznakowania poziomego. Wszystko przez zachodzące zmiany na poziomie makro- i mikrochropowatości przy kontakcie materiału z drogą. Wraz z przebiegiem użytkowania może dochodzić także do wypadania kolców, co szczególnie przy dużych prędkościach stanowi dodatkowe zagrożenie na drodze.
Ogumienie z kolcami – historia
Pionierami w dziedzinie kolcowania opon są Skandynawowie. To właśnie oni jako pierwsi w historii zastosowali tego typu rozwiązanie w latach 50. ubiegłego wieku. Miało ono na celu zwiększenie przyczepności na ośnieżonej nawierzchni, dzięki czemu podróżowanie po terenach północnej Europy w trudnych warunkach zimowych stało się o wiele bezpieczniejsze.
Metoda ta bardzo szybko rozprzestrzeniła się na inne kraje europejskie, trafiając także do Stanów Zjednoczonych. Jednak popularność opon z kolcami nie trwała długo. Już pod koniec lat 70. zaczęto zauważać, jak zły wypływ miały one na stan nawierzchni przy braku zalegającej warstwy śniegu. Przeprowadzane badania dowiodły, że stosowanie na stałe zamontowanych elementów antypoślizgowych nie tylko negatywnie oddziałuje na drogę, ale również zmniejsza poziom bezpieczeństwa w ruchu drogowym.