Tempomat to jedno z tych udogodnień, bez których wielu kierowców nie wyobraża sobie prowadzenia auta – zwłaszcza na długich dystansach. Często słyszy się opinie, że kto regularnie z niego korzystał, ten przy wyborze nowego auta będzie zwracał uwagę, aby był on na jego wyposażeniu. Co to jest tempomat i w czym tkwi jego fenomen?
Jak działa tempomat?Na przestrzeni lat w branży motoryzacyjnej wydarzyło się całkiem sporo. Widać nieustanny postęp technologiczny, dzięki któremu, chociażby historia opon czy samochodów jest taka bogata. Ważnym punktem było wynalezienie tempomatu – udogodnienia bezsprzecznie wpływającego na komfort prowadzenia pojazdu i z punktu widzenia kierowców bardzo potrzebnego.
Czym jest tempomat? Co to za system?
W najogólniejszym znaczeniu klasyczny tempomat pozwala utrzymać niezmienną prędkość podczas jazdy samochodem. Oznacza to, że prędkościomierz będzie wskazywał stałą wartość mimo poruszania się po prostej drodze lub podjazdu pod wzniesienie. Z założenia, wpływu na prędkość nie mają też warunki terenowe i zewnętrzne. System jej kontroli jest na tyle wygodny, że kierowca nie musi nieprzerwanie trzymać nogi na pedale gazu, jak ma to zazwyczaj miejsce. Po tym, jak włączy tempomat, może ją zdjąć, a elektroniczny system automatycznie zapanuje nad prędkością auta.
Choć wszystko to brzmi bardzo nowatorsko, aż trudno uwierzyć, że pierwsze tego typu rozwiązanie powstało już na początku XX wieku! Nie było ono co prawda tak rozwinięte, jak ma to dziś miejsce, ale wraz z postępem technologicznym możemy mówić o naprawdę rewolucyjnej funkcji w samochodach. Bardziej rozbudowane wersje, o których mowa poniżej potrafią np. zwalniać i przyspieszać auto czy wykrywać przeszkody.
Ogranicznik prędkości a tempomat
Tych dwóch pojęć nie należy ze sobą mylić. Ogranicznik to urządzenie służące do kontrolowania i ograniczania maksymalnej prędkości pojazdu, zapobiegając jej przekroczeniu, co może pomóc w zachowaniu bezpieczeństwa na drodze i zminimalizowaniu ryzyka wypadków spowodowanych nadmierną szybkością. Bardziej nowoczesne auta mogą być wyposażone w tempomat z ogranicznikiem prędkości, by kierowca jechał przepisowo.
Jak działa tempomat?
Za działanie systemu odpowiada szereg połączonych ze sobą elementów jak czujniki położenia pedałów hamulca i przyspieszania, sygnały bieżącej prędkości oraz te przekazywane z przycisków tempomatu czy alternatywnie czujnik w układzie ABS. Duże znaczenie ma przepustnica, której sterownie przejmuje tempomat. Początkowo kierowca wybiera, z jaką stałą prędkością chce jechać. Sygnalizuje również uruchomienie systemu, a sensory i przełączniki aktywują ten dość złożony mechanizm. Wśród oznaczeń na desce rozdzielczej zapali się wówczas kontrolka tempomatu – symbol koła z licznikiem i strzałką wskazującą daną prędkość.
Uruchomienie systemu jest możliwe w konkretnym zakresie prędkości, np. 30-180 km/h, ale znaczenie ma marka i model samochodu. To, w którym momencie kierowca postanowi o aktywacji tempomatu, zależy wyłącznie od niego samego. Kiedy warunki nie do końca pozwalają na rozwinięcie szybkości, warto zachować zdrowy rozsądek i nie decydować się na górną granicę podanych wartości. Zwykle nie poleca się również na uruchamianie systemu w warunkach miejskich.
Jak działa tempomat w manualnej skrzyni biegów?
Nie tylko samochody z automatyczną skrzynią biegów są wyposażane w system utrzymywania prędkości, ale również wersje z „manualem”. Najoptymalniej jest rozpędzić się do danej prędkości, wrzucić bieg, a następnie uruchomić tempomat. Ten nie będzie jednak zmieniał samoczynnie przełożeń, a dodatkowo wciśnięcie sprzęgła lub hamulca spowoduje jego wyłączenie.
Jakie są rodzaje tempomatów?
W pojazdach może znajdować się jeden z kilku rodzajów tempomatów, a każdy z nich ma zgoła inny sposób działania. Mowa o klasycznym rozwiązaniu i jego udoskonalonych wersjach. Niektóre marki używają terminów zamiennie dla tego samego urządzenia, inne natomiast mogą stosować odmienne nazwy dla różnych rozwiązań. Niewykluczone, że taki stan rzeczy zrodzi pewne zamieszanie. Z tego względu ważne jest, aby dokładnie zapoznać się z dokumentacją i specyfikacją samochodu, co pozwoli zrozumieć, jakie funkcje oferuje tempomat.
Tempomat uniwersalny można zainstalować w różnych samochodach, bez względu na markę i model. Jego kompatybilność z wieloma pojazdami sprawia, że kierowcy nie muszą obawiać się, że coś nie będzie pasować i działać.
Tempomat w samochodzie – wersja podstawowa
Klasyczny tempomat (CCS) z ang. Cruise Control System po uruchomieniu pozwala na zachowanie stałej prędkości podczas jazdy. Oznacza to, że kierowca musi być czujny za kierownicą, samodzielnie hamować w nagłej sytuacji, ale też zwalniać zbliżając się do zakrętu czy skrzyżowania.
Tempomat adaptacyjny
Działanie tempomatu adaptacyjnego (ACC) z ang. Adaptive Cruise Control opiera się na pracy czujników radarowych i kamery monitorującej odległość od poprzedzającego auta. Dzięki temu system ten jest w stanie samodzielnie dostosowywać prędkość jazdy, by zachować bezpieczny odstęp od innego samochodu. Jeżeli pojazd przed nami zwolni, adaptacyjny tempomat zarejestruje ten ruch i odpowiednio zmniejszy szybkość naszego auta. Ponadto w momencie jego minięcia / wyprzedzenia, układ automatycznie zadecyduje o powrocie do pierwotnie ustawionej prędkości.
Inteligentny tempomat adaptacyjny
Inteligentny tempomat adaptacyjny (IACC) z ang. Intelligent Cruise Control został wzbogacony o wiele praktycznych funkcji, jak rozpoznawanie znaków, kontrola prędkości na zakrętach, ale też rondach i zjazdach czy przewidywanie zagrożeń. Ponadto doskonale wpisuje się w założenia eco-drivingu, ponieważ pomaga zoptymalizować poziom zużywanego paliwa oraz prądu. Widać to doskonale na przykładzie zjazdów i podjazdów.
Czym charakteryzuje się tempomat aktywny?
Ten rodzaj systemu nie tylko odpowiada za prędkość jazdy, ale również ma zdolność do analizowania panujących na drodze warunków, by na bieżąco się do nich dostosowywać. Swój udział mają tutaj wbudowane radary oceniające sytuację, np. stan nawierzchni, odległość od innego pojazdu.
Nie bez znaczenia są również: system parkowania, komputer sterujący, kamery na przedniej szybie czy czujniki zasięgu, stąd złożoność aktywnego tempomatu. Jak działa w praktyce, z pewnością przekonał się niejeden kierowca, posiadający wysokiej klasy auto. W niektórych samochodach są już udoskonalone wersje tego systemu wzbogacone o asystenta prowadzenia, wspomagające jazdę na środku pasa ruchu.
Tempomat przewidujący
Oprócz wymienionych rodzajów istnieje również tempomat przewidujący (PCC) z ang. Predictive Cruise Control. Jak wskazuje nazwa, „potrafi” on przewidzieć warunki drogowe na odległość 1-2 km, do czego wykorzystuje m.in. GPS. Automatycznie zdecyduje o redukcji prędkości czy zmianie biegów.
Tempomat – jak włączyć system?
W większości samochodów odbywa się to w ten sam lub podobny sposób. Zazwyczaj należy rozpędzić się do oczekiwanej prędkości i włączyć przycisk oznaczający tempomat, co spowoduje uruchomienie systemu. Zrezygnowanie z niego odbywa się poprzez wciśnięcie hamulca lub sprzęgła.
Ważne!
Sprawdź instrukcję obsługi swojego samochodu, aby dowiedzieć się, jak dokładnie aktywować tempomat.
Przykłady używania tempomatu w poszczególnych pojazdach:
| Marka pojazdu | Jak włączyć tempomat? |
|---|---|
| VW Passat B5 | Przesunąć przełącznik A na manetce kierunkowskazów na pozycję „EIN”, rozpędzić się do danej prędkości i wcisnąć sąsiadujący obok przycisk „FIX”. Tempomat w Passacie B5 zostanie wówczas uruchomiony. |
| Ford Mondeo MK4 | Nacisnąć z lewej strony na kierownicy przycisk oznaczający tempomat w Mondeo MK4, a następnie SET+ znajdujący się symetrycznie po lewej stronie, by ustawić aktualną prędkość. Zapali się zielona kontrolka na desce rozdzielczej, a nogę z gazu można zdjąć. |
| Hyundai i30 | Nacisnąć z prawej strony kierownicy przycisk „ON-OFF” oznaczający system kontroli prędkości maksymalnej, a następnie guzik z symbolami tempomatu. Hyundai i30 „utrzyma” odpowiednia prędkość. |
| Volvo V50 | Wcisnąć przycisk „CRUISE” znajdujący się po lewej stronie kierownicy, co spowoduje pojawienie się takiego samego tekstu na wyświetlaczu. Przełącznikami „+” lub „-” należy ustawić prędkość samochodu, a tekst zmieni się na „CRUISE-ON”. Tempomat Volvo V50 zostanie włączony. |
Tempomat motocyklowy
Nie tylko kierowcy aut osobowych, ale też motocykli mogą korzystać z udogodnienia, jakim jest automatyczne utrzymywanie stałej prędkości jazdy. Zamiast nieprzerwanie ściskać manetkę gazu, mogą oni, mając tempomat, swobodnie ułożyć dłonie na kierownicy. Na długich dystansach taki komfort jest nieoceniony.
Wersje tempomatów do motocykla
Tempomaty do motocykli są dostępne w kilku wersjach i opcjach, które mogą różnić się pod względem funkcjonalności i technologii. Mowa o wygodnej podpórce nadgarstka, a także o blokadzie manetki gazu w wybranej pozycji. Po załączeniu, od razu czuć „wspomaganie” w prowadzeniu jednośladu – kierowca może nieco odciążyć dłoń i wygodnie złapać kierownicę. Tempomaty mogą występować w motocyklu szosowym, turystycznym, chopperze czy wersji cruiser.
Czy rozmiar opon ma wpływ na działanie tempomatu?
Czy rozmiar opon samochodowych ma wpływ na pracę tempomatu? Według specjalistów postawienie na inną niż zalecana wielkość ogumienia może zaburzyć pracę całego układu, a nawet spowodować problemy z jego uruchomieniem lub zagrażać bezpieczeństwu. Istnieje też szansa na rozkalibrowanie systemu porównywalne z przekłamaniem licznika w zależności od rozmiaru opon, kiedy to prędkościomierz nie wskazuje faktycznych wartości.