Łańcuchy na koła ciężarowe

Łańcuchy do ciężarówki dają doskonałe wsparcie pojazdom o dużych gabarytach i masie podczas jazdy po oblodzonych, ale też ośnieżonych nawierzchniach. Ich obecność pozwala zminimalizować ryzyko powstawania trudnych do opanowania uślizgów, skutecznie wyhamować w często ekstremalnych warunkach drogowych, czy utrzymać tor jazdy dużej maszyny. O tym, co warto wiedzieć na temat łańcuchów na koła tira, napisaliśmy w tym artykule.

Sezon zimowy – dla wielu kierowców to bardzo trudny i niekiedy wręcz znienawidzony okres w roku. Ujemne temperatury w połączeniu z opadami śniegu lub deszczu potrafią przysporzyć wiele problemów na drogach. Obecnie mamy do czynienia ze stosunkowo łagodnymi zimami (zwłaszcza porównując poprzednie dekady), lecz nie brakuje również dni mroźnych i śnieżnych, przez co swobodne przejazdy są utrudnione. W niektórych regionach Polski i europejskich krajach obowiązuje wymóg stosowania łańcuchów do samochodów osobowych. Dotyczy on również kierowców pojazdów ciężarowych. Skuteczność tego typu wyrobu przy zimowych oponach jest większa, szczególnie gdy drogę pokrywa lód lub mocno ubity śnieg.

Łańcuchy śniegowe do ciężarówki – co to takiego?

Specjalnie skonstruowane poślizgowo-ochronne opasania najczęściej powstają z trwałych stopów stali manganowej lub tytanowej. Ściślej ujmując, tworzą gęstą sieć składającą się z licznych ogniw, pokrywających w głównej mierze część bieżnikową. Tak może wyglądać konstrukcja łańcuchów ciężarowych, ale również wariantów osobowych. Dzięki specyficznej budowie doskonale sprawdzają się w trudnych warunkach terenowych – wgryzają się w zaśnieżone i oblodzone powierzchnie oraz wpływają na poprawę przyczepności kół. 

Możliwość zastosowania łańcuchów śniegowych do tira jest uzależniona od konstrukcji pojazdu w okolicach kół jezdnych, a szczególnie kół kierowanych. Nałożone opasanie musi mieścić się w nadkolu i nie może ocierać o żadne elementy samochodu (m.in. przewody hamulcowe, elektryczne czy drążki układu kierowniczego), nawet przy maksymalnym skoku zawieszenia i największym możliwym skręcie kół kierowanych.

Rodzaje łańcuchów – jakie wyróżniamy?

Ze względu na zastosowanie:

• śniegowe – na drogi publiczne,
• śniegowe z kolcami  – drogi publiczne Skandynawii,
• antypoślizgowe – terenowe i militarne. Mogą być stosowane nie tylko zimą, gdy na asfalcie zalega śnieg i lód, ale także w jeździe terenowej.

Ze względu na warunki pracy:

• lekkich (tylko śnieg),
• średnio-ciężkich (śnieg i lekki teren),
• warunków ciężkich (śnieg i średni teren),
• warunków bardzo ciężkich (śnieg, odśnieżanie i trudny teren),
• warunków militarnych.

Ze względu na przekrój ogniw:

• kwadratowy,
• prostokątny.

Ze względu na grubość ogniw:

• 6 mm,
• 7 mm,
• 8 mm, 
• 10 mm, 
• 12 mm.

Ze względu na siatkę jezdną:

• prostokątna,
• czworokątna,
• sześciokątna.

Ze względu na liczbę sekcji w siatce jezdnej:

• mała,
• średnia, 
• duża, 
• bardzo duża.

Ze względu na sposób montażu:

• łańcuchy nienajazdowe (do warunków lekkich), 
• łańcuchy najazdowe.

Na które koła zakładamy łańcuchy ciężarowe?

Jeżeli mamy do czynienia z lekkimi warunkami śniegowymi, łańcuchy na koła tira zakłada się na zewnętrznych kołach osi napędowej (przy podwójnych kołach osi napędowej ciężarówki potocznie nazywanych bliźniakami). W przypadku ciężkich warunków drogowych opasanie musi znaleźć się na obu kołach bliźniaka. Podczas montażu łańcuchów na wszystkie 4 koła osi napędowej możemy użyć 4 łańcuchów (po jednym na każde koło) lub 2 podwójnych (po jednym na oba koła bliźniacze).

Oprócz instalowania opasania na osi napędowej tira wskazane jest założenie łańcuchów na przedostatniej osi naczepy, aby uniknąć problemów przy hamowaniu zestawem. W wysokich górach, gdzie występują zakręty nawrotowe (tzw. serpentyny), powinno się też używać łańcuchów do ciężarówki na przednich kołach ciągnika siodłowego, aby nie wystąpiły problemy z jego kierowalnością. W przypadku tira z przyczepą wskazane jest założenie łańcuchów na jej tylnej osi, a podczas jazdy lokalnymi, górskimi drogami również na przednich kołach ciężarówki i kierowanych przyczepy.

Łańcuchy na koła ciężarowe, a rodzaj napędu

W samochodach z napędem więcej niż jednej osi (6 x 4 lub 8 x 4) chroniące przed poślizgami opasanie dobrze, aby znalazło się na wszystkich kołach napędowych. Taki zabieg wykluczy problemy z trwałością układu rozdziału napędu. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby łańcuchy założyć na wszystkie koła – zwiększy to kierowalność. Tiry z napędem (4 x 4, 6 x 6 i 8 x 8) powinny mieć je zainstalowane na każdej osi. 

Kierowcy pojazdów z napędem dwóch osi (4 x 4, 6 x 4 i 8 x 4) posiadający opasanie jedynie na jedną z nich, muszą włączyć blokadę międzyosiowego mechanizmu różnicowego. Zapewni to odpowiednią trakcję i zapobiegnie uszkodzeniu tego układu. Nie ma konieczności instalowania jednego kompletu opasania do tirów z napędem trzech lub czterech osi (6x6, 8x6 i 8x8). Gdy taki pojazd nie jest w stanie sprostać trudnym warunkom drogowym, założenie łańcuchów tylko na jedną oś napędową niestety nie pomoże, może nawet zaszkodzić – doprowadzić ich uszkodzenia lub do awarii układu rozdziału napędu.

Jak założyć łańcuchy na koła tira?

Przed przystąpieniem do używania łańcuchów, należy zapoznać się z instrukcją samochodu oraz łańcuchów, a także trzymać się ściśle zawartych tam zapisów, które są nadrzędne do ogólnych zaleceń zawartych w niniejszym artykule. Koniecznym jest także sprawdzenie ciśnienia powietrza w ogumieniu, ponieważ po założeniu poślizgowo-ochronnego opasania nie można już go skorygować.

Ogólna procedura montowania opasania na oponach ciężarowych wygląda następująco. Należy odpowiednio rozłożyć je na ziemi, a następnie najechać kołem jezdnym (koło musi wykonać około ¼ obrotu), zapiąć i ostrożne przejechać kilkadziesiąt metrów. Tylko nieliczne opasania umożliwiają ich założenie bez obowiązku wykonania tego ostatniego kroku. Kolejną czynnością jest dociągnięcie ręcznie produktu, ponowne pokonanie krótkiego dystansu i skontrolowanie, czy nie pojawiły się ewentualne luzy. Przed każdym wyruszeniem w podróż trzeba wyeliminować jakiekolwiek nieprawidłowości. Czas poświęcony na zakładanie łańcuchów w ciężarówce mimo obchodzenia się ze stosunkowo dużym pojazdem nie jest liczony w godzinach, a minutach. Wprawionym kierowcom tirów montaż opasania zajmie naprawdę kilka chwil. Zwyczajem powinno być trenowanie zakładania łańcuchów przed każdym sezonem zimowym, aby nie wyjść z wprawy. Ich systematyczną kontrolę pod kątem zluzowania się na oponie i dociągane ręcznie, najlepiej wykonać co kilkanaście kilometrów. 

Jak korzystać z łańcuchów automatycznych?

Oprócz klasycznych łańcuchów istnieją również wersje automatyczne, zwane „Rotachain”. Nie zakłada się ich w tradycyjny sposób, lecz uruchamia przyciskiem w kabinie kierowcy, co nie wymaga nawet zatrzymania samochodu.

Schemat działania łańcuchów automatycznych (fot. volvo.com).

Rozwiązanie to składa się z dwóch obrotowych siłowników hydraulicznych (po jednym na każde koło), które montuje się w nadkolach osi napędowej. Siłowniki po aktywacji obniżają ramiona z obrotowymi tarczami i zaczynają nimi obracać. Na każdej tarczy znajduje się pasmo sześciu wirujących łańcuchów. Są one podrzucane pod jadące koło w taki sposób, że zawsze jeden znajduje się pod nim. Taki zabieg wpływa na lepszą trakcję, ale nie zwiększa stabilności oraz kierowalności i jest stosowany tylko na kołach napędowych niekierowanych.

Jakie działania wpływają negatywnie na stan łańcuchów do ciężarówki?

Łańcuchów śniegowych do tira nie możemy montować, gdy samochód jest unieruchomiony w zaspie śnieżnej lub na oblodzonym podjeździe. W konsekwencji grozi to ich uszkodzeniem, ponieważ nie zdążą się one odpowiednio „ułożyć” i naciągnąć. Podobna sytuacja może zdarzyć się po przekraczaniu zalecanej prędkości 50 km/h i pojawieniu się poślizgu napędowego kół/blokowania ich podczas hamowania. Wszelkie obwisłe elementy konstrukcyjne opasania mogą ocierać się lub uderzać o inne podzespoły samochodu, co nie jest pożądanym zjawiskiem. To prosta droga do poważnych uszkodzeń nie tylko łańcuchów na koła do tira, ale też auta, a nawet wystąpienia niebezpiecznych sytuacji na drodze.

Kierowcy pojazdów ciężarowych, którzy zdecydują się na długotrwałą jazdę po drodze asfaltowej – pozbawionej śniegu i lodu – wraz z założonymi łańcuchami, narażają się na ich całkowite zniszczenie. Ponadto auto ma bardzo małą przyczepność, stąd trzeba szczególnie uważać przy pokonywaniu krótkich łączników asfaltowych. 

Przeciwpoślizgowemu opasaniu nie służy działanie takich systemów elektronicznych zwiększających bezpieczeństwo ciężarówek jak ABS, ASR/TCS czy ESP. Dobry kierowca – jeżeli istnieje taka możliwość – może pozwolić sobie na wyłączenie ich. Gdy wspomagacze są aktywne, należy tak prowadzić pojazd, aby nie zaczęły one działać, ponieważ mogą doprowadzić do zniszczenia łańcuchów śnieżnych.

Łańcuchy na koła ciężarowe – krajowe przepisy

W przepisach prawa (Prawo o ruchu drogowym) widnieje zapis mówiący o jeździe z założonymi łańcuchami, kiedy warunki drogowe zimą są na tyle trudne, że uzasadniają ich użycie. Pod tym stwierdzeniem kryje się przede wszystkim jasny przekaz dla kierujących, że nawierzchnię musi pokrywać śnieg bądź lód. To jednak niejedyna zasada.

Prowadzącym tiry, ale też innym kierującym, pojawienie się przy drodze znaku C-18 będzie sygnałem, że dalsza jazda bez łańcuchów przeciwpoślizgowych nie jest dozwolona. Tak charakterystycznie oznakowane miejsca występują na wybranych obszarach górskich i podgórskich. Wówczas mamy obowiązek ich użycia na co najmniej dwóch kołach napędowych, czego skrupulatnie pilnuje Inspekcja Transportu Drogowego. Niedostosowanie się kierowcy do znaku C-18 może podczas kontroli zakończyć się mandatem.