Poruszając się w ruchu drogowym kierowcy często są świadkami jadącej na sygnale karetki pogotowia ratunkowego, wozu strażackiego czy policyjnego radiowozu. To tak zwane pojazdy uprzywilejowane, którym należy bezwzględnie ustąpić pierwszeństwa. Pełnią one bardzo wyjątkową rolę, dlatego tak ważne, aby kierowcy byli wyczuleni na ich obecność na drodze. Często to właśnie sekundy decydują o życiu czy bezpieczeństwie innych osób.
Pojazd uprzywilejowany pełni w ruchu drogowym wyjątkową rolę.
Co to jest pojazd uprzywilejowany?
Pojazdy uprzywilejowane to oddzielna, uregulowana prawnie kategoria pojazdów. Kodeks Drogowy bardzo szczegółowo określa, czym są, jak również jakie warunki muszą spełniać, aby mogły być za nie uznane. Art.2.38. Kodeksu Drogowego mówi, że pojazd uprzywilejowany to:
„pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego”.
Za samochód uprzywilejowany nie będzie uznawany zatem ten, który ma jedynie włączone niebieskie lub czerwone światła błyskowe. Służby poruszające się takimi pojazdami, a nie spełniające powyższej definicji powinny być traktowane tak samo jak pozostali uczestnicy ruchu drogowego.
Które pojazdy są uprzywilejowane?
Pojazd uprzywilejowany to nie tylko karetka pogotowia, wóz strażacki czy policyjny radiowóz.
Wbrew pozorom pojazdy uprzywilejowane to nie tylko karetka pogotowia, policyjny radiowóz czy wóz strażacki. Nieznajomość tego, które z nich są uprzywilejowane i nie ustąpienie im pierwszeństwa może w konsekwencji skutkować nie tylko otrzymaniem mandatu, ale również spowolnieniem przeprowadzenia różnego rodzaju akcji. Lista 21 służb mogących poruszać się pojazdami uprzywilejowanymi zamieszczona jest w Kodeksie Drogowym. Zgodnie z Art.53.1. pojazdem uprzywilejowanym w ruchu drogowym może być pojazd samochodowy:
1) jednostek ochrony przeciwpożarowej;
2) zespołu ratownictwa medycznego;
3) Policji;
4) jednostki ratownictwa chemicznego;
5) Straży Granicznej;
6) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
7) Agencji Wywiadu;
8) Centralnego Biura Antykorupcyjnego;
9) Służby Kontrwywiadu Wojskowego;
10) Służby Wywiadu Wojskowego;
11) Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
12) Służby Więziennej;
13) Biura Ochrony Rządu;
14) kontroli skarbowej;
15) Służby Celnej;
16) straży gminnych (miejskich);
17) podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa górskiego;
18) Służby Parku Narodowego;
19) podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa wodnego;
20) Inspekcji Transportu Drogowego;
21) jednostki niewymienionej w pkt 1–11, jeżeli jest używany w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego – na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Kiedy pojazd jest uprzywilejowany i jakie ma prawa?
Pojazdy poruszające się w ruchu drogowym muszą spełniać szereg specjalnych warunków, aby można było uznać je za samochody uprzywilejowane. Tym, co w pierwszej kolejności będzie je definiowało to fakt, że biorą udział w akcji ratowania życia, zdrowia lub mienia. W tym przypadku bardzo ważne, aby były one łatwe do dostrzeżenia zarówno przez kierowców, jak i pozostałych członków ruchu drogowego. Pojazd jest uprzywilejowany również w sytuacji, gdy wykorzystuje się go do zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszom państwowym, którym przysługuje ochrona.
Samochód musi spełniać szereg warunków, aby mógł być uznany za pojazd uprzywilejowany.
Samochody uprzywilejowane ze względu na rolę jaką pełnią, w wyjątkowych sytuacjach mogą nie stosować się do obowiązujących przepisów ruchu drogowego, oczywiście przy zachowaniu szczególnej ostrożności. Pojazdy uprzywilejowane mogą przekroczyć przyjęte ograniczenia prędkości. Służby mają prawo wjechać na skrzyżowanie na czerwonym świetle. Kierowcy pojazdu uprzywilejowanego nie obowiązuje także zakazy wyprzedzania w miejscach niedozwolonych oraz jazdy „pod prąd”.
Pojazd uprzywilejowany ma prawo nie zastosować się do zasad ruchu drogowego w sytuacji, gdy:
- bierze udział w akcji mającej na celu ratowanie ludzkiego życia, zdrowia lub mienia;
- zapewnia bezpieczeństwo lub porządek publiczny;
- uczestniczy w przejeździe kolumny;
- wykonuje zadania związane bezpośrednio z zagwarantowaniem bezpieczeństwa osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
Jak zachować się, gdy na drodze słyszysz pojazd uprzywilejowany?
Każdy uczestnik ruchu drogowego, a także wszystkie osoby znajdujące się na drodze mają obowiązek ustąpienia pierwszeństwa, tak by pojazd uprzywilejowany miał ułatwiony przejazd. Należy niezwłocznie usunąć się z jego drogi. Przede wszystkim powinno się zachować spokój. Nie czekaj biernie aż inni kierowcy ustąpią pierwszeństwa - to zabronione!
Zachowaj spokój i ustąp pierwszeństwa, gdy na drodze słyszysz pojazd uprzywilejowany.
Wystarczy podjechać do przodu lub po prostu zjechać na pobocze, tak by samochód uprzywilejowany mógł jak najszybciej przejechać. Skorzystaj z pomalowanych ukośnych pasów, to tak zwane wyłączenia jezdni. Możesz zjechać również na pobliski trawnik. W momencie, gdy kierowcy stoją w korku najważniejsza jest współpraca. W takiej sytuacji tworzy się tzw. korytarz życia poprzez przesunięcie się w kierunku krawędzi drogi. W Polsce podobnie, jak w innych krajach Unii Europejskiej jego utworzenie jest obowiązkowe.
Ustępując pierwszeństwa nie dopuszcza się wjeżdżania na skrzyżowanie, w momencie, gdy kierujący pojazdem nie może po wjechaniu na nie kontynuować dalej jazdy. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji pojazd uprzywilejowany może mieć utrudniony przejazd. Zabrania się również tzw. „podczepiania się” w celu szybszego przemieszczenia się. To absolutnie niedopuszczalne. Grozi za to mandat karny.
Pamiętaj, jeśli ustępujesz pierwszeństwa możesz przejechać przez skrzyżowanie na czerwonym świetle, oczywiście z zachowaniem szczególnej ostrożności, nie popełnisz wykroczenia na drodze.
Poruszający się w ruchu drogowym często jednak nie używają wyobraźni. Pamiętajmy, aby nie podjeżdżać zbyt blisko auta stojącego przed nami. Jeśli pozostali pomyślą w ten sam sposób droga zostanie całkowicie zablokowana. Co za tym idzie, służby nie będą miały możliwości swobodnego przejazdu.
Kiedy można wyprzedzić pojazd uprzywilejowany?
W sytuacji, gdy jedzie on na sygnale dźwiękowym kierowca ma kategoryczny zakaz wyprzedzania w obszarze zabudowanym. Za to wykroczenie grożą 3 punkty karne i mandat w wysokości 300 złotych. Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego jest dozwolone tylko poza terenem zabudowanym.
Kolumna pojazdów uprzywilejowanych
Nie tylko pojedyncze samochody mogą uchodzić za uprzywilejowane, ale również całe kolumny pojazdów. W takiej sytuacji samochód uprzywilejowany musi zarówno otwierać, jak i zamykać kolumnę. Dodatkowo poza sygnałem dźwiękowym i świetlnym niebieskim musi wysyłać on sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego. Tak oznakowana kolumna jest uprzywilejowana, nawet w momencie, gdy nie wszystkie pojazdy jadące w ciągu wysyłają sygnały świetlne czy dźwiękowe. Ma to miejsce zazwyczaj w przypadku samochodów przewożących głowy państw.
Kolumny pojazdów uprzywilejowanych zazwyczaj przewożą najważniejsze osoby w państwie.
W świetle ustalonych przepisów zabrania się kierowcom poruszającym się w ruchu drogowym wjeżdżać pomiędzy pojazdy znajdujące się w kolumnie uprzywilejowanej.
Odpowiednia i przede wszystkim szybka reakcja na jadący pojazd uprzywilejowany jest bardzo istotna. W szczególności, gdy w grę wchodzą zakorkowane miasta. Ważne, by na tyle, na ile to możliwe ułatwić przejazd. Takie zachowanie pozwoli nie tylko na przyspieszenie całej akcji. Od rozsądnego i trzeźwego myślenia kierowców ustępujących pierwszeństwo pojazdom uprzywilejowanym często zależy życie, zdrowie i bezpieczeństwo innych osób.