O przyczepności, bezpieczeństwie i jakości prowadzenia pojazdu nie decyduje wyłącznie prawidłowo dobrane ogumienie. Również ustawienia techniczne auta, jak zbieżność kół, mają wiele wspólnego z jego komfortową i pewną jazdą. Co kryje się pod tym pojęciem? W jaki sposób wpływa na trakcję i sposób prowadzenia się samochodem?
Zbieżność kół - o czym warto wiedzieć?
Co to jest zbieżność kół?
Mało kto (oprócz specjalistów z branży motoryzacyjnej) wie, że koła na przedniej osi w aucie nie są ustawione względem siebie równolegle. Nie jest to żadna wada, a przemyślane zjawisko mające związek z układami kierowniczym i zawieszenia. Nazywane jest ono zbieżnością kół i polega na regulacji ich kątów nachylenia, by odpowiednio układały się oraz dotykały powierzchni drogi.
Ustawienia dostosowuje się do rodzaju pojazdu, przeznaczenia, warunków drogowych czy preferencji kierowcy. To wszystko w praktyce przekłada się na bezpieczeństwo jazdy, trwałość opon oraz komfort prowadzenia.
Istnieją dwie główne kategorie zbieżności kół:
- Zbieżna (inaczej dodatnia). Obręcze kół są ustawione ku środkowi pojazdu. Zbieżność dodatnia może poprawić stabilność podczas jazdy na prostych drogach, ale przy tym skrócić czas zużycia opon i zwiększyć opory toczenia, co bez wątpienia wpływa na zużycie paliwa.
- Rozbieżna (inaczej ujemna). Obręcze kół są ustawione do zewnętrznej strony pojazdu. Rozbieżność kół może poprawić zwrotność auta i zachowanie na zakrętach, ale również zwiększyć zużycie opon i wpłynąć na stabilność na prostych drogach.
Dlaczego ustawienie zbieżności kół jest istotne?
Zbieżność kół w samochodzie może różnić się od wartości fabrycznych. Wówczas dochodzi do zwiększenia oporów toczenia, a co za tym idzie – zużycia paliwa i nadmiernego ścierania się bieżnika. Obniża się także poziom bezpieczeństwa poprzez nietypowe reakcje samochodu na ruch kierownicy.
Istnieją przypadki niepoprawnej pracy systemów ESP spowodowanych np. zgiętym drążkiem kierowniczym (kiedy jedziemy na wprost, ale mamy skręconą kierownicę, ESP ingeruje, ponieważ taka sytuacja oznacza dla komputera poślizg).
Objawy braku zbieżności kół
Jeżeli czujemy, że musimy wciąż skręcać kierownicą, aby utrzymać kierunek jazdy na wprost, powinniśmy wybrać się do specjalisty. Podobnie musimy postąpić w przypadku gdy przypuszczamy, że auto łatwiej wchodzi w zakręty lewe niż prawe bądź odwrotnie. Długotrwałe lekceważenie tego zjawiska może objawić się zbyt mocno zużytym bieżnikiem na brzegach opon.
W celu uniknięcia ciągłego manipulowania kierownicą, wystarczy oba koła skierować nieco do wewnątrz. Będą nadal wytwarzać przeciwne sobie siły, ale system będzie stabilny. Dodatkowo obciąża on wszystkie elementy zawieszenia oraz opony, co pozytywnie wpływa na prowadzenie auta.
Ma także swoje wady – powoduje lekką podsterowność w czasie pokonywania zakrętów. Efektem prawidłowo ustawionej zbieżności przednich kół jest tendencja do prostowania się auta, szczególnie podczas szybkiej jazdy na wprost. Samochód doskonale utrzymuje tor jazdy nawet po puszczeniu kierownicy – takie zjawisko jest pożądane.
Geometria a zbieżność
Geometria zawieszenia (określana także, jako: geometria kół lub geometria samochodu) to zagadnienie, którym kierowcy zaczynają się najczęściej interesować dopiero wtedy, gdy z autem zaczyna dziać się coś niepokojącego. Przyczyną kłopotów może być nieprawidłowe ustawienie zbieżności kół, zwłaszcza jeżeli obniżenie komfortu jazdy poprzedziło wjechanie w dużą dziurę lub gwałtowne najechanie na krawężnik.
Jeżeli na zawieszenie zadziałały duże siły, to skrzywieniu mogła ulec końcówka drążka kierowniczego, a kąty w kole nieznacznie się odchylić. Geometria pojazdu (geometria podwozia) może ulec przestawieniu, które ma negatywny wpływ na sposób prowadzenia się samochodu.
Ustawienie zbieżności kół
Nawet auta bez przeszłości wypadkowej bardzo często mają nieprawidłową zbieżność kół. Ustawienia te mogą się zmienić na skutek wymiany opon bądź normalnego zużycia części zawieszenia (przegubów drążków kierowniczych, łożysk kół, tulei metalowo-gumowych).
Przykłady różnych zbieżności połówkowych, przy tej samej zbieżności sumarycznej (kierownica ustawiona na wprost).Gdzie ustawić zbieżność kół?
Ustawienie zbieżności kół wykonuje się, chociażby na stacjach diagnostycznych, a na właściwe normy warto zwrócić uwagę podczas rutynowego badania. Można przeszukać również ofertę profesjonalnych serwisów, by sprawdzić, czy wykonują tego typu usługę.
Ile trwa ustawienie zbieżności kół? Czas, jaki należy przeznaczyć na tę czynność jest różny. Zazwyczaj około godziny trwają prace nad jedną osią.
Ile kosztuje ustawienie zbieżności?
Sprawdzenie geometrii kół oraz prawidłowe ustawienie zbieżności, ceną nie powinno odstraszać. Choć usługa ta podrożała w ciągu kilku lat, to jednak nie jest bardzo kosztowna i w zależności od miejsca wykonania, zapłacimy za nią około 200-300 zł.
Ustawienie zbieżności samemu
Jak ustawić kąt pochylenia koła, aby samochód prowadził się bez zarzutu? Czy możliwe jest ustawienie zbieżności samemu?
Niestety nie, nawet profesjonalnie wyglądające gadżety, czy samodzielne próby, z poradnikami jak ustawić zbieżność na sznurek nie zastąpią fachowego sprzętu, dbającego o każdy szczegół. Umożliwia on bardzo dokładne ustawienie zbieżności w samochodzie, co w domowych warunkach nie jest możliwe.
Zbieżność kół w motorsporcie
Fabryczne nastawienie zbieżności jest pewnym kompromisem wpływającym na bezpieczeństwo samochodu, który porusza się na różnych nawierzchniach. Jak wygląda geometria układu kierowniczego w sporcie motorowym?
Podczas wyścigów GT, gdzie dominują samochody tylnonapędowe, często stosowana geometria kół przednich to rozbieżność. Oprócz tego ustawia się lekką zbieżność kół tylnych.
Inaczej wygląda to w rajdach, gdzie geometria kół w samochodzie jest dopasowywana do różnych warunków nawierzchniowych. Na asfaltowych, gładkich nawierzchniach z długimi i szybkimi łukami zbieżność przedniej osi otrzymuje wartości dodatnie, a oś tylną nastawia się na tzw. zero. Przednią i tylną oś ustawia się rozbieżnie na luźnych, szutrowych nawierzchniach, na których rajdówka prawie nigdy nie jedzie prosto. Dzięki temu występuje natychmiastowa reakcja na ruch kierownicą przy pogorszeniu komfortu jazdy na wprost.
Ustawienie geometrii kół jest na tyle ważne, że inżynierowie wyścigowi rezerwują niekiedy kilka dni treningowych na dopasowanie nastawów optymalnych dla danego rajdu.